Το μέλι παραμένει δημοφιλές, ειδικά σε όσους ακολουθούν υγιεινή διατροφή, γιατί δεν είναι ακριβώς βιομηχανικό προϊόν.

Για να πάρουμε μέλι χρειαζόμαστε κυψέλες, μελισσοκόμους αλλά και έρευνα σε περιοχές όπου μπορεί να γίνει παραγωγή με επιπλέον κόστος.

Ταυτόχρονα, η παραγωγή μελιού στην Ελλάδα δεν ανταποκρίνεται στη ζήτηση. Αυτό το κενό στην εσωτερική αγορά προσπαθούν να καλύψουν οι «παραγωγοί» υποκύπτοντας στον διπλό πειρασμό της «ελληνοποίησης» του εισαγόμενου μελιού και της παραποίησης, μειώνοντας την ποιότητα του προϊόντος που φτάνει στον καταναλωτή ενώ βλάπτει την εγχώρια μελισσοκομία.

Το μέλι που βρίσκουν οι καταναλωτές στα ράφια παρουσιάζεται τις περισσότερες φορές ως «ελληνικό προϊόν» και τα συστατικά αναγράφονται στο πίσω μέρος της συσκευασίας. Όταν όμως πρόκειται για το προϊόν των μικρών παραγωγών, αυτή η πολυτέλεια απουσιάζει και η ποιότητα επαφίεται στην ικανότητα πληρωμής του μελισσοκόμου. Ωστόσο, στην πράξη, το μέλι είναι ένα από τα 10 πιο συχνά μπερδεμένα τρόφιμα. Η ανάμειξη γίνεται με υποκατάστατα ρυζιού ή σιρόπια αμύλου.

Όπως λέει η Χρυσούλα Τανανάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Εργαστήριο Μελισσοκομίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, «υπάρχει νοθευμένο μέλι, που περιέχει σιρόπια υψηλής φρουκτόζης και επιπλέον γεύση και χρώμα». «Πριν από δύο χρόνια ανακαλύφθηκε το τοξικό χρώμα της καραμέλας», προσθέτει ο Βασίλης Αλίχος, γραμματέας του Μελισσοκομικού Συλλόγου Αχαΐας.

Ο Γιώργος Λεχουρίτης, πρόεδρος του Ινστιτούτου Καταναλωτή, λέει ότι ενώ υπάρχουν σύγχρονα τεχνολογικά συστήματα που αλλάζουν τις ιδιότητες των προϊόντων, η παραχάραξη είναι τόσο υψηλή που ο κόσμος δεν μπορεί να προστατευτεί.

Κατά την τελευταία τριετία μεταξύ 2020 και 2022, πραγματοποιήθηκαν εργαστηριακές δοκιμές 548 δειγμάτων μελιού που ελήφθησαν από διάφορες αρχές στα εργαστήρια της Γενικής Διεύθυνσης Χημείας του Κράτους. Από αυτά, τα 110 επισημάνθηκαν ως «μη φυσιολογικά» για διάφορες παραμέτρους και 14 από τα «ανώμαλα» δείγματα μελιού βρέθηκαν νοθευμένα.

Κατά την περίοδο ΕΦΕΤ 2019-2022, ελήφθησαν 325 δείγματα με προγράμματα ποιότητας και παραχάραξης και τα υπόλοιπα 62 δείγματα λήφθηκαν υπό έκτακτους ελέγχους λόγω καταγγελιών των αρχών της χώρας και εξετάστηκαν 387 δείγματα με τη διενέργεια 165 ελέγχων. Σε αυτές εντοπίστηκαν πέντε περιπτώσεις μελιού αναμεμειγμένου με εξωγενή σάκχαρα.

Παράλληλα, επτά εταιρείες μεταποίησης, τυποποίησης και εμπορίας ερευνήθηκαν από τον ΕΦΕΤ και τρεις από αυτές δικάστηκαν για ύποπτες απάτης ή συνέργεια σε απάτη με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας.

Το φαινόμενο της νοθείας του μελιού φυσικά δεν ανήκει μόνο στους Έλληνες. Σύμφωνα με τη μελέτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 147 (46%) από τα 320 δείγματα που ελέγχθηκαν από τις αρμόδιες αρχές των χωρών που συμμετείχαν βρέθηκαν ύποπτα.

Όπως είπε ο Βασίλης Αλίχος, «το μέλι που παράγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επαρκεί, άρα οι εισαγωγές γίνονται από τρίτες χώρες».

Η Κίνα είναι η χώρα που εισάγει τα περισσότερα μέλι στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την Ανεξάρτητη Διοίκηση Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), Πειραιώς 3η, 1ο Τελωνείο Εισαγωγών-Εξαγωγών Θεσσαλονίκης για την περίοδο 2020-2023. Το πρόβλημα με την εισαγωγή μεγάλων ποσοτήτων μελιού από την ασιατική χώρα είναι ότι η ποιότητα του προϊόντος δεν μπορεί να τεκμηριωθεί εκ των προτέρων και οριστικά. Πράγματι, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εκτιμάται ότι το 74% των ποσοτήτων που εισάγονται από την Κίνα είναι ύποπτες για δόλια.

Η αδυναμία καταγραφής της ακριβούς προέλευσης των εισαγόμενων ποσοτήτων περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση. είναι γεγονός που το εκμεταλλεύονται όσοι διαιωνίζουν την «ελληνοποίηση». Όπως εξηγεί ο Αναστάσιος Ποντίκης, πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Σωματείων, «το μέλι που εισάγεται από την Κίνα περνά μέσα από τις μεμβράνες και έτσι εξάγει τους κόκκους γύρης που μπορούν να «δώσουν» την προέλευσή του».

Δεδομένου ότι είναι πλέον αδύνατο να γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν αυτό που αγοράζουν είναι όντως μέλι, όλα τα παραπάνω, όπως ήταν αναμενόμενο, έχουν προκαλέσει ανησυχία στους καταναλωτές. Όπως είπε ο Στρατής Ταξίδης, γεωπόνος του Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού Λέσβου, περιπτώσεις παραποίησης/απομίμησης έχουν εντοπιστεί ακόμη και στα ράφια των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, «ο καταναλωτής παραπλανάται γιατί πληρώνει για κάτι που δεν συνάδει με τη νομοθεσία μας. Χώρα”.

Ο τεχνολόγος γεωργίας Ανδρέας Μπέκας λέει ότι «ο μόνος τρόπος για να αποφύγει ο καταναλωτής τις παγίδες είναι να προμηθευτεί μέλι από παραγωγούς που γνωρίζει και εμπιστεύεται». Αλλά ο Σωτήρης Αναγνωστόπουλος, Γενικός Γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, έχει διαφορετική άποψη:

«Ο καταναλωτής πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός όταν αγοράζει χύμα μέλι. Μόνο για τα συσκευασμένα προϊόντα μπορούμε να έχουμε ξεκάθαρη εικόνα από πού προέρχονται.

Τέλος, υπενθυμίζουν στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ότι το Εθνικό Μελισσοκομικό Μητρώο και η Ατομική Ψηφιακή Μελισσοκομική Ταυτότητα συστάθηκαν για την αντιμετώπιση του φαινομένου της παραποίησης μελιού. Ένα επιπλέον εργαλείο είναι η ψηφιακή υπηρεσία e-honey που αποτυπώνει βήμα προς βήμα την πρόοδο του προϊόντος στην αλυσίδα παραγωγής, στο πλαίσιο της εφαρμογής του συστήματος ιχνηλασιμότητας για παράγωγα μέλισσας.