Μια σύγκριση μπορεί να μας είναι χρήσιμη για να δείξουμε το χαρακτηριστικό γνώρισμα της πνευματικής ιστορίας. Για παράδειγμα, η πιο σημαντική διάκριση μεταξύ της πολιτικής ιστορίας και της πνευματικής ιστορίας εμφανίζεται στο γεγονός ότι η πρώτη εκφράζει την ιστορία της συγκέντρωσης γύρω από μια κρατική μονάδα, και επομένως τη διαλεκτική που τη διακρίνει από άλλα κρατικά σύνολα, ενώ η δεύτερη, δηλαδή ας πούμε, πνευματική ιστορία? εκφράζει την πνευματική συσσώρευση που έχει κληρονομήσει μια πολιτική μονάδα από την προηγούμενη πολιτική ενότητα, το μοίρασμα της με τις αντίπαλες πολιτικές οντότητες που έχουν αναδυθεί ταυτόχρονα και τη μεταφορά αυτής της συσσώρευσης στα σύνολα που την ακολουθούν. Η πνευματική ιστορία είναι παγκόσμια ιστορία, όχι εθνική. Δεν είναι ιστορία γεγονότων, δηλαδή του πρακτικού, αλλά του πνευματικού, του πνευματικού, δηλαδή του θεωρητικού. (Αυτή η διάκριση μπορεί να θεωρηθεί ως μια κάπως εγελιανή ερμηνεία, αλλά νομίζω ότι είναι μια ποιητική ερμηνεία. Για να διευκολύνουμε τα πράγματα, τα ακόλουθα επιχειρήματα μπορεί να είναι αποκαλυπτικά: Η ποίηση δεν είναι εθνική. Η ιστορία της ποίησης είναι η γήινη ιστορία του πνεύματος. )

Η «Πνευματική Ιστορία του Βυζαντίου» είναι ένα πολύ πιο σημαντικό βιβλίο από την πολιτική ιστορία του Βυζαντίου, ακριβώς λόγω αυτής της διάκρισης. Αυτό είναι σημαντικό όχι μόνο ως προς την έκφραση του συνόλου ενός έργου, αλλά και ως προς το ότι είναι είδος. Όπως επισημαίνουν οι επιμελητές του βιβλίου, Αντώνης Καλδέλλης και Νικήτας Σινιόσογλου, η πνευματική εργασία στο Βυζάντιο είναι σχετικά νέα στο ιστορικό ενδιαφέρον. Η άποψη αυτή εκφράστηκε για πρώτη φορά το 1979. Η «Πνευματική Ιστορία του Βυζαντίου» είναι μια συλλογή επιλεγμένων άρθρων από μελέτες στον τομέα αυτό. Αυτά τα άρθρα επικεντρώνονται στη βυζαντινή λογοτεχνική κριτική, τις θεωρίες της τέχνης, τη νομική σκέψη, την ιατρική σκέψη και πρακτική, τα βιβλία, τη φιλοσοφική σκέψη και τις θεολογικές σπουδές.
Αλλά εδώ είναι η πιο σημαντική συμβολή: η δυτική φιλοσοφία αναπηδά από την ύστερη αρχαιότητα, για παράδειγμα, από τη Στοά, από τον Πλατινό στην Αναγέννηση. Υπάρχει μια τεράστια χρονική καθυστέρηση μεταξύ των δύο. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι η ιστορία των δεσμών της εμφάνισης της ισλαμικής φιλοσοφίας στο μέσο αυτού του χρονικού χάσματος παραμένει μια ανεξερεύνητη περιοχή. Η ισλαμική φιλοσοφία παρουσιάζεται εδώ ως ένα ακατοίκητο ιστορικό νησί, με τη σχέση του με την ύστερη αρχαιότητα. Νομίζω ότι μια από τις σημαντικότερες συνεισφορές της «βυζαντινής πνευματικής ιστορίας» είναι εδώ. Από αυτή την άποψη, το άρθρο «Πνευματικές ανταλλαγές με τον αραβικό κόσμο» στο βιβλίο είναι πολύ σημαντικό.

class = “medyanet-inline-adv”>

Ένα σημαντικότερο πρόβλημα είναι η ανεπάρκεια των μελετών της πνευματικής ιστορίας στην αρχαία Εγγύς Ανατολή, που διαμορφώθηκε από την παράδοση που ξεκίνησε τη δυτική σκέψη με την αρχαία Ελλάδα. Η τρέχουσα προσέγγιση φαίνεται να υποθέτει ότι δεν υπήρχε πνευματική δραστηριότητα στην αρχαία Περσία. Η λήθη ή η παράβλεψη της πνευματικής δραστηριότητας στην αρχαία Περσία φαίνεται να λειτούργησε όχι για τους ισλαμιστές φιλοσόφους, αλλά για τους ισλαμικούς πολιτικούς ή μελετητές που θέλουν να αγνοήσουν τον Ζωροαστρισμό. Πιστεύω ότι η προσέγγιση των έργων, μερικά από τα οποία έχουν συγκεντρωθεί, στην «Πνευματική Ιστορία του Βυζαντίου» θα ανοίξει επίσης μια νέα πόρτα σε αυτό το πρόβλημα. Φαίνεται ότι μια άλλη πνευματική πόρτα ανοίγει, το ερώτημα να γνωρίζουμε ποιες είναι οι αρμενικές πνευματικές και φιλοσοφικές παραδόσεις …
Η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αρθρώνει την ιστορία της Λατινικής, η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία την ιστορία της Ελληνικής. Η δυτική σκέψη έκλεισε διδακτικά την ιστορία της αρχαίας ελληνικής με την ύστερη αρχαιότητα. «Η πνευματική ιστορία του Βυζαντίου» επαναφέρει τα αρχαία ελληνικά φιλοσοφικά κλασικά που διατηρήθηκαν στο Βυζάντιο.
Ένα σημαντικό μέρος της «Πνευματικής Ιστορίας του Βυζαντίου» είναι αφιερωμένο στη συνέχεια της φιλοσοφικής σκέψης από την αρχαία Ελλάδα έως το Βυζάντιο. Το σημείο που εφιστά την προσοχή εδώ είναι ότι η μεταφυσική ξεχάστηκε στο Βυζάντιο. Η μεταφυσική δεν έχει τονιστεί ή τη θέση της έχει πάρει η θεολογία. Για να θυμόμαστε τη μεταφυσική, θα πρέπει να έρθει ο Ibn Rushd.

class = “medyanet-inline-adv”>

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ –
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΕΙΔΗ
Συλλογικός
Μετάφραση Ercan Erturk
Εκδόσεις Yapı Kredi, 2021
448 σελίδες, 52 TL.