Ο Χαλέτ Εφέντι βρισκόταν πλέον επικεφαλής των σχέσεων διεφθαρμένης και ευνοιοκρατίας μεταξύ της ελληνικής ελίτ, των γενίτσαρων και των επαρχιακών αξιωματούχων. Σε αντίθεση με τις προσδοκίες, ο Χαλέτ Εφέντι δεν είχε ομάδα. Ίσως αυτό ήταν το πλεονέκτημά του. Καθώς ο Χαλέτ Εφέντι ήταν πολύ εξοικειωμένος με το σύστημα δήμευσης περιουσίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, δούλευε πάντα σε μετρητά.

Πρόσφατα, μπορούμε να παρατηρήσουμε τη διαμόρφωση της σημερινής Ευρώπης από μεθοδολογική άποψη, χάρη σε αναγνωρισμένες ξένες τηλεοπτικές σειρές από τον Μεσαίωνα. Μπορούμε επίσης να δούμε πώς ο συνεχιζόμενος αγώνας μεταξύ των δυναστειών, του παπισμού, των αριστοκρατών και των αγροτών δημιούργησε μια κουλτούρα συμβιβασμού. Αυτές οι ιστορικές σειρές, τις οποίες παρακολουθούμε με ενδιαφέρον από τη βιομηχανία των δυτικών μέσων ενημέρωσης, είναι συχνά μια αντανάκλαση των σημερινών πολιτικών παραγόντων.

Δυστυχώς, παρόλο που η ιστορία μας είναι πιο πολύχρωμη, η τουρκική βιομηχανία ταινιών και τηλεοπτικών σειρών δεν μπορεί καν να πλησιάσει το Netflix από άποψη ποιότητας. Φαίνεται ότι οι λαϊκιστικές και αναχρονιστικές ψεύτικες οθωμανικές τηλεοπτικές σειρές και οι περιθωριακές εμμονές ορισμένων φιλελεύθερων αριστερών σκηνοθετών παίζουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο σε αυτό από τις οικονομικές ανεπάρκειες.

Η ζωή του κυρίου Said Halet Efendi (1761-1822), που είναι το θέμα του τίτλου του άρθρου, θα μπορούσε μάλλον να είναι μια καλή σειρά του Netflix. Υποθέτω, και μόνο αν υπάρχει λίγη ομοφυλοφιλία και ερωτισμός στην ιστορία ή τις εικόνες. Είμαι βέβαιος ότι ο Χαλέτ Εφέντι και τα πρόσωπα των κρατικών σχέσεων που απεικονίζονται σε μια τέτοια σειρά θα ξυπνήσουν στο μυαλό του κοινού τον συνειρμό «αυτό δεν είναι πολύ ξένο για εμάς».

Αυτό είναι το ταξίδι του Χαλέτ Εφέντι, από την πρεσβεία του Παρισιού στον δικαστικό επιμελητή στη Βαγδάτη μέχρι τον Υπουργό Εξωτερικών. III. Σελίμ Δ’. Μουσταφά και ΙΙ. Δούλεψε με τον Μαχμούτ. II. Επί της βασιλείας του Μαχμούντ, ο λαός ονόμασε τον Χαλέτ Εφέντι «ο οικονόμος του κράτους, ο κύριος του σουλτάνου». Ο Χαλέτ Εφέντι, με το ζωηρό του μυαλό, μπόρεσε να εκμεταλλευτεί τη σχέση διαφθοράς-πελάτη που είχε αναπτυχθεί εντός του Κράτους εδώ και αιώνες και να δημιουργήσει έναν χώρο για τον εαυτό του για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η μαεστρία του στη χρήση αποτελεσματικών φατριών εντός του κράτους και η ικανότητά του να αναπτύσσει εναλλακτικές πολιτικές, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κάτω από τη βασιλεία του Μαχμούντ, καθιερώθηκε ως πραγματικός υπεύθυνος λήψης αποφάσεων. Όλα αυτά ήταν ο λόγος που τον περιέγραφαν τώρα ως «ο διαχειριστή του κράτους».[1] Ο ιστορικός MacFarlane τον αποκαλεί «έναν αδίστακτο μακιαβελικό που κυβέρνησε τον Σουλτάνο και το κράτος για χρόνια».

Η σκληρότητα και η κακία του Χαλέτ Εφέντι αναφέρονται συχνά ως παράδειγμα. Ένα από αυτά είναι η δολοφονία του νεαρού Reşit, του αρχηγού της πένας. Όταν είπαν στον Ουμέρα να μην το κάνει επειδή ήταν πολύ μικρός, είπε με όλη του την κακία: «Είναι νέος, είναι γέρος. «Πού βρίσκουμε πάντα ανθρώπους να εκτελούν μεσήλικες;» απάντησε.

Στην αρχή της καριέρας της, η Halet Efendi ήταν συνδεδεμένη με το Galata Mevlevihane Sheikh Galip Efendi. Είχε την ευκαιρία να λάβει μεγάλη υποστήριξη εκεί και να γνωρίσει Οθωμανούς γραφειοκράτες. Ο Χαλέτ Εφέντι, ο οποίος αντιμετώπισε οικονομικές δυσκολίες όταν ήταν πρεσβευτής στο Παρίσι, άρχισε να συλλέγει στρατιωτικές-γραφειοκρατικές δωροδοκίες στη Βαγδάτη, οι οποίες επεκτάθηκαν στην Αμερική, τις οποίες μπορούσε να χρησιμοποιήσει. Μεταξύ 1811 και 1822, ο Χαλέτ Εφέντι κατάφερε να ελέγξει όλους τους οικονομικούς πόρους του κράτους καθώς και να διορίσει τις στρατιωτικές και πολιτικές ελίτ.

Εκτός από τα ορυχεία της Βλαχίας, η Βαγδάτη κέρδισε επίσης σημαντικά έσοδα από δωροδοκίες από επαρχιακούς και κεντρικούς αξιωματούχους. Αυτό το σύστημα διαφθοράς ήταν καθοριστικό στις σχέσεις του με τις ελληνορθόδοξες ελίτ και τους Φενεριώτες. Ο Χαλέτ Εφέντι, εκπαιδευμένος στις εξωτερικές υποθέσεις ως γραμματέας αυτών των ελίτ, θα ήταν τώρα η προστάτιδα των ελληνικών ελίτ. Ο Χαλέτ Εφέντι βρισκόταν πλέον επικεφαλής των σχέσεων διεφθαρμένης και ευνοιοκρατίας μεταξύ της ελληνικής ελίτ, των γενίτσαρων και των επαρχιακών αξιωματούχων. Σε αντίθεση με τις προσδοκίες, ο Χαλέτ Εφέντι δεν είχε ομάδα. Ίσως αυτό ήταν το πλεονέκτημά του. Καθώς ο Χαλέτ Εφέντι ήταν πολύ εξοικειωμένος με το σύστημα δήμευσης περιουσίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, δούλευε πάντα σε μετρητά. Είχε καθιερώσει μια άθραυστη τάξη με τον αντικαταστάτη του Χασκίλ. Μοίρασε μέρος της ακίνητης περιουσίας του στους συγγενείς του με προγραμματισμένο τρόπο.

Οι Φενεριώτες και οι Γενίτσαροι, οι βασικοί συντελεστές των σχέσεών τους, θα βρεθούν στην αρχή του τέλους του Χαλέτ Εφέντι. Ο σουλτάνος ​​Μαχμούτ, ο οποίος γνώριζε ήδη αυτές τις καταστάσεις, θεωρούσε πλέον την εξάλειψη του Χαλέτ Εφέντι ως ζήτημα κρατικής επιβίωσης.

Είναι απαραίτητο να αξιολογηθεί σε αυτό το πλαίσιο η αδυναμία του Χαλέτ Εφέντι στην ελληνική ανεξαρτησία ή οι σχέσεις του με τον Τεπεδελένλι Αλή Πασά. Η σχέση του με τους Fenerriots, με τους οποίους διατηρούσε σχέσεις διαφθοράς και ευνοιοκρατίας κατά τη διάρκεια της εξέγερσης της Mora και τους οποίους στη συνέχεια αντιμετώπισε πολύ σκληρά, αντικατοπτρίζει επίσης αυτό. Ήταν ιδιαίτερα σύμφωνο με το ύφος του Χαλέτ Εφέντι ότι η εβραϊκή κοινότητα πέταξε στη θάλασσα το σώμα του Πατριάρχη, το οποίο είχε κρεμάσει στην πόρτα του Πατριαρχείου και άφησε κρεμασμένο για τρεις ημέρες.

Οι κύριοι συντελεστές αυτών των σχέσεων, οι Φενεριώτες και οι Γενίτσαροι, λέγεται ότι βρίσκονται πίσω από το τέλος του Χαλέτ Εφέντι. Ο Σουλτάνος ​​Μαχμούτ, έχοντας ήδη επίγνωση αυτών των καταστάσεων, θεωρεί τώρα την εξάλειψη του Χαλέτ Εφέντι ως ζήτημα κρατικής επιβίωσης. Ίσως ο Σουλτάνος ​​Μαχμούτ, ο μεγαλύτερος πολιτικός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας του περασμένου αιώνα, συμπεριλαμβανομένου του Abdülhamit, θα χρησιμοποιούσε το σωστό timing και θα έβαζε τον Halet Efendi να εκτελεστεί ενώ ήταν εξόριστος στο Ικόνιο. II. Ο Μαχμούτ είχε επίσης πολύ έξυπνα κατασχέσει τα χρήματα του Χαλέτ Εφέντι.

Όπως και άλλοι Οθωμανοί γραφειοκράτες, ο Χαλέτ Εφέντι έχτισε επίσης πολλά φιλανθρωπικά ιδρύματα και ελεημοσύνη με τα χρήματα που απέκτησε μέσω της διαφθοράς. Ένα από αυτά είναι η επέκταση του Galata Mevlevihane. Όταν ο Μαχμούτ επισκέφτηκε το οίκημα Μεβλεβή, του οποίου το κομμένο κεφάλι είναι ακόμα θαμμένο στην είσοδο, έμεινε έκπληκτος και θυμωμένος και ρώτησε τον σεΐχη: «Τι είναι αυτό;». », και ο σεΐχης είπε σοφά στον σουλτάνο: «Ήταν κι αυτός Χαλέττι. , κύριε.”

Τι του έγραψε ο Αρίφ Πασάς μετά τον θάνατό του.

«Δεν έδωσε ούτε ειρήνη στον εαυτό του ούτε ειρήνη στους ανθρώπους.

«Έχει εξαφανιστεί από τον κόσμο, ας συνεχίσουν οι φτωχοί».

Το μπεϊτί του είναι διάσημο.

—

[1] Süheyla Yeniyüz Gürgen- Mehmet Said Halet Efendi- Εκδόσεις Dergah 2018