Πρόσφατα, δύο σημαντικές εξελίξεις σημειώθηκαν στη γεωγραφία που περιβάλλει την Τουρκία. Το πρώτο από αυτά είναι η απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ για το έργο του αγωγού στην Ανατολική Μεσόγειο γνωστό ως EastMed. Το δεύτερο είναι ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος που ξέσπασε στη Μαύρη Θάλασσα.

ΤΟ ΒΛΑΒΗΜΕΝΟ ΣΥΜΦΩΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ

Ενόψει των πολιτικών εξελίξεων, η κατάρρευση του έργου EastMed φαίνεται ότι άλλαξε τη σειρά των σημαντικών θεμάτων στην περιοχή. Μετά από ένα μεγάλο διάλειμμα, μπορούμε να πούμε ότι η διπλωματία έχει ανακτήσει την ευελιξία μεταξύ των μερών. Στην πραγματικότητα, μπορούσε κανείς να εντοπίσει ξεκάθαρα ότι η Ελλάδα, η οποία στηριζόταν στην υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και των Ηνωμένων Πολιτειών, όταν το εγχείρημα ήταν δημοφιλές, κινητοποίησε τη διπλωματία για να δημιουργήσει αντιτουρκικούς δεσμούς προκειμένου να «απομονώσει» και « αλλοιώσει» την Τουρκία. Φυσικά, αυτή η κατάσταση έκανε τη διπλωματία όλο και πιο εύθραυστη και όλες οι συγκρούσεις μεταξύ τους έγιναν μόνιμες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ, από την άλλη, προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν την Τουρκία ως την «εξωτερική πόρτα» της ευρωπαϊκής διπλωματίας, αντί να διατηρήσουν ίση απόσταση μεταξύ της Άγκυρας και των κομμάτων σε Αθήνα και Κύπρο στην κρίση της ανατολικής Μεσογείου. Αυτό έχει προκαλέσει την Ελλάδα και την Ελληνοκυπριακή Διοίκηση (GCA) να κλέβουν την ειρηνική διπλωματία για συνεργασία.

Ενώ τα ευρωπαϊκά κράτη προσπαθούσαν να λύσουν παρόμοια προβλήματα μεταξύ τους μέσω της διπλωματίας, οι στάσεις τους απέναντι στην Τουρκία ήταν αντίθετες με το πνεύμα της συμμαχίας, τη γεωπολιτική πραγματικότητα και τους κανόνες και τις αρχές του διεθνούς δικαίου. Παρά τις κάθε είδους πολιτικές και στρατιωτικές προκλήσεις από τους αντιπάλους της, η Τουρκία κατάφερε να ξεπεράσει αυτή την περίοδο χάρη στην εμπειρία της στη διαχείριση κρίσεων και να προστατεύσει τα δικά της δικαιώματα και συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων. Από την άλλη πλευρά, οι στρατηγικές των ΗΠΑ και της ΕΕ που στοχεύουν στην απομόνωση της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο οδήγησαν γρήγορα την Ευρώπη και τα περίχωρά της να διολισθήσουν σε ένα γεωπολιτικό κενό. Σε αυτό το κενό, δεν άργησε να γίνει πιο ορατή η Κίνα και η Ρωσία, τις οποίες οι δυτικοί σύμμαχοι όριζαν ως «εχθρούς». Η Ρωσία, ειδικότερα, έδωσε στον εαυτό της στρατηγικό χώρο καθώς έχει υπονομεύσει ριζικά τη γεωπολιτική φύση της ευρωπαϊκής τάξης πραγμάτων λόγω των γεωπολιτικών ανισορροπιών και της αποδιοργάνωσης των δυτικών συμμάχων της. Την ώρα που μιλούσαμε για αναζήτηση μιας νέας παγκόσμιας τάξης, καταλάβαμε, έστω και καθυστερημένα, ότι η περιθωριοποίηση της Τουρκίας ενίσχυε τις γεωπολιτικές ευκαιρίες της Ρωσίας και της Κίνας.

ΤΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Με το ταχέως μεταβαλλόμενο διεθνές γεωπολιτικό τοπίο, ο ζωτικός ρόλος της Τουρκίας στην ενεργειακή και αμυντική ασφάλεια της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ αποκαλύφθηκε για άλλη μια φορά πλήρως. Έτσι είδαμε ότι η ιδεολογική και γεωπολιτική εκστρατεία κατά της Τουρκίας άρχισε να αντικαθίσταται από επαινετικά λόγια. Η επιδίωξη της Ρωσίας για μια μονομερή και βαριά μέθοδο επίλυσης ζητημάτων έχει οδηγήσει σε σοβαρές συζητήσεις σχετικά με την εξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Οι δηλώσεις από τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ ήταν ότι η Ευρώπη θα απελευθερωθεί από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα το συντομότερο δυνατό.

Εκτός από την αύξηση της χωρητικότητας των εναλλακτικών πηγών ενέργειας, μπορεί να παρατηρηθεί ότι η θέση της Τουρκίας έχει αποκτήσει και πάλι σημασία στην αναζήτηση εναλλακτικών διαδρομών και πηγών εκτός Ρωσίας. Στην πραγματικότητα, το γεγονός ότι η Τουρκία είναι η ασφαλέστερη οδός για την παράδοση ενεργειακών πόρων από την Κασπία Θάλασσα, τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη έχει επίσης ξεκλειδώσει την κατανόηση της γεωπολιτικής αξίας της Τουρκίας στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, ανεξάρτητα από ιδεολογικές ανησυχίες. Στην πραγματικότητα, αυτή η κατάσταση υπογράμμισε όχι μόνο την αυξανόμενη σημασία της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή διπλωματία, αλλά και το αυξανόμενο βάρος της στη γραμμή ανάπτυξης της παγκόσμιας πολιτικής.

Σε αυτό το σημείο, η διπλωματική ικανότητα είναι εξίσου σημαντική με τη γεωπολιτική. Η έμφαση της Τουρκίας στην επιχειρηματική διπλωματία τα τελευταία χρόνια, αφενός, φτάνοντας στο 5ο μεγαλύτερο δίκτυο εκπροσώπησης στον κόσμο και, αφετέρου, φιλοξενεί εκδηλώσεις που προσελκύουν τη διεθνή προσοχή, όπως η Σύνοδος Κορυφής Σύμπραξης Τουρκίας-Αφρικής, Διασκέψεις Διαμεσολάβησης της Κωνσταντινούπολης και Διπλωματικό Φόρουμ της Αττάλειας (ADF), εξελίξεις που έχουν αυξήσει σημαντικά τη διπλωματική ισχύ της Τουρκίας. Επιπλέον, η πολύπλευρη διπλωματία που ασκείται σε μεγάλους διεθνείς οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ), ο Οργανισμός Ασφάλειας και Συνεργασίας στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), το ΝΑΤΟ, η Αφρικανική Ένωση, ο Οργανισμός Τουρκικών Κρατών και ο Οργανισμός Συνεργασίας επέτρεψε Η Τουρκία να πιέσει τα όρια της διπλωματικής της ικανότητας και ικανότητας.

Με όλες αυτές τις πτυχές και με τα δυνατά βήματα που έχει κάνει στην αμυντική βιομηχανία, η Τουρκία ενίσχυσε τον βασικό της ρόλο στη διατήρηση της ευρωπαϊκής τάξης. Η Ευρώπη το αντιλαμβάνεται όταν αξιολογεί σωστά τις στρατηγικές της ανάγκες. Το ίδιο ισχύει για το Ισραήλ, την Ελλάδα και την Αρμενία. Αυτό που πρέπει να κάνουν αυτά τα κράτη είναι να δημιουργήσουν τις σχέσεις τους με την Τουρκία όχι στους τομείς της σύγκρουσης, αλλά στα θέματα στα οποία είναι δυνατή η συνεργασία. Στην πραγματικότητα, είναι προφανές από τις μέχρι τώρα εξελίξεις ότι η οικοδόμηση μιας σχέσης μέσω της σύγκρουσης δεν φέρνει κέρδη. Ως εκ τούτου, οι επισκέψεις του Ισραηλινού προέδρου Isaac Herzog και του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Τουρκία είναι σημαντικές για την επίλυση των περιφερειακών ζητημάτων μέσω του διαλόγου και το άνοιγμα της πόρτας σε ευκαιρίες για περιφερειακή συνεργασία. Τελικά, η μείωση των επιπτώσεων της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που προκλήθηκε από την επιδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει γίνει ένα πρόβλημα για το οποίο οι χώρες αναζητούν επείγουσα λύση. Επιπλέον, η σωστή χρήση της πολιτικής επικοινωνίας, η προώθηση οικονομικών έργων είναι εξαιρετικά σημαντικά για τη διαρκή ειρήνη και σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

Μέχρι σήμερα, η σχιζοφρενική αντιτουρκική πολιτική έχει κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Είδαμε ότι δεν λειτουργεί παρά μόνο χάσιμο χρόνου. Είναι σαφές ότι μια στρατηγική μη συνεργασίας με την Τουρκία σε θέματα Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής δεν θα πετύχει ποτέ. Στο πλαίσιο αυτό, καθήκον της ΕΕ, του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ είναι να συντονίσουν τη συνάντηση των μερών γύρω από κοινά συμφέροντα με βάση αυτό το γεγονός. Άλλωστε, είναι δυνατόν να βρεθούν πολλά παραδείγματα στην ιστορία γιατί τα κράτη τείνουν να συνεργάζονται. Πολλά επιχειρήματα με τη μορφή κοινής απειλής, παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, περιφερειακών προβλημάτων και ευκαιριών έχουν ενθαρρύνει τα κράτη να δημιουργήσουν στενές σχέσεις μεταξύ τους. Σήμερα, υπάρχουν άφθονα στοιχεία για την ύπαρξη παρόμοιων φαινομένων. Το οδυνηρό σημείο εδώ είναι να αγκαλιάσουμε ένα ισχυρό αίσθημα ιδιοκτησίας και ευθύνης ότι το κλειδί για την εξισορρόπηση της συνεργασίας δεν είναι τομείς σύγκρουσης, αλλά τομείς συνεργασίας. Είναι σαφές ότι το χάσμα μεταξύ των τομέων συνεργασίας και των περιοχών σύγκρουσης συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή έχει διευρυνθεί μέχρι στιγμής λόγω της κακής διπλωματίας, της πολιτικής γλώσσας που παραπέμπει σε εξουσία και σύγκρουση.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένα καλό μάθημα ότι αυτά τα λάθη είναι μέρος ενός επικίνδυνου ταξιδιού. Επιπλέον, στο επίκεντρο της σύγχρονης διπλωματίας, υπάρχει η πίστη στην ύπαρξη χώρων συνεργασίας παρά τις κρίσεις. Το γεγονός ότι τα κράτη διαφωνούν σε ένα θέμα δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε όλα τα θέματα. Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας για την ΕΕ, την Τουρκία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ελλάδα να περάσουν από την περίοδο της σύγκρουσης στην περίοδο των διαπραγματεύσεων και της συνεργασίας προτού οι πολιτικές διαφωνίες στην Ανατολική Μεσόγειο μετατραπούν σε στρατιωτικά προβλήματα, όπως στην περίπτωση της Ουκρανίας. Στην πραγματικότητα, η κλιμάκωση ή η τροφοδοσία της σύγκρουσης στην ανατολική Μεσόγειο δεν είναι προς το συμφέρον των δυτικών συμμάχων, αλλά ανοίγει την πόρτα σε γεωπολιτικές επιθέσεις από τη Ρωσία.