Νίκη που έμεινε στην ιστορία: η ειρηνευτική επιχείρηση στην Κύπρο

Η 20η Ιουλίου έμεινε στην ιστορία ως η αναγέννηση των Τουρκοκυπρίων. Η ειρηνευτική επιχείρηση στην Κύπρο οργανώθηκε πριν από 48 χρόνια σήμερα για να τερματιστεί η καταπίεση και οι διώξεις των Ελλήνων κατά των Τούρκων στο νησί. Πώς λοιπόν ξεκίνησε η διαδικασία της επιχείρησης στις 20 Ιουλίου 1974;

20 Ιουλίου 2023 11:58 π.μ.

Η 20η Ιουλίου είναι μια από τις σημαντικότερες μέρες στον αγώνα για την ύπαρξη των Τουρκοκυπρίων.

Η Κύπρος, που είχε στρατηγική σημασία σε όλη την ιστορία λόγω της θέσης της στη Μεσόγειο, κατακτήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1571. Ήταν οθωμανικό έδαφος για περισσότερους από 3 αιώνες. Ωστόσο, όλα άλλαξαν όταν οι Οθωμανοί ηττήθηκαν από τους Ρώσους στον πόλεμο του 93. Επιθυμώντας την υποστήριξη της Αγγλίας, οι Οθωμανοί υπέγραψαν τη Συνθήκη του Βερολίνου το 1878. Σύμφωνα με αυτή τη συνθήκη, η νησιωτική επικράτεια θα παρέμενε στους Οθωμανούς, αλλά η ο διοικητικός έλεγχος θα γινόταν στην Αγγλία.

Ιδρύθηκε το Κυπριακό Κράτος

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία τάχθηκε στο πλευρό της Γερμανίας κατά της Αγγλίας και των συμμάχων της κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ήττα επηρέασε και την Κύπρο. Η Βρετανία ανακοίνωσε στις 5 Νοεμβρίου 1914 ότι προσάρτησε το νησί. Με τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης που υπογράφηκε στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Κύπρος πέρασε πλήρως υπό τον έλεγχο των Βρετανών.

Τα πρώτα βήματα στη διαδικασία που οδήγησε στην επιχείρηση στο νησί το 1974 έγιναν τη δεκαετία του 1950. Οι Έλληνες ξεκίνησαν ορισμένες δραστηριότητες για να ενταχθούν στην Ελλάδα. Έτσι, η Türkiye ενεπλάκη στο θέμα. Έγιναν βήματα για την ίδρυση του δικοινοτικού κυπριακού κράτους στο νησί. Μετά από διαπραγματεύσεις που διεξήγαγαν Τουρκία, Ελλάδα και Αγγλία, έγινε αποδεκτή το 1959 η δημιουργία κυπριακού κράτους, το οποίο θα κυβερνάται από κοινού από τον τουρκικό και τον ελληνικό λαό. Σύμφωνα με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε, εγγυήτριες χώρες έγιναν η Τουρκία, η Ελλάδα και η Αγγλία. Με άλλα λόγια, τα εν λόγω τρία κράτη εξουσιοδοτήθηκαν να παρέμβουν σε κάθε προσπάθεια διατάραξης της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο.

αιματηρή χριστουγεννιάτικη εκδήλωση

Το κυπριακό κράτος δημιουργήθηκε, αλλά η πολυπόθητη ειρήνη δεν ήρθε ποτέ. Γιατί οι Ελληνοκύπριοι πολιτικοί δεν εγκατέλειψαν ποτέ τον στόχο τους να ενωθούν με την Ελλάδα. Οι Έλληνες έσπευσαν να οργανωθούν και να δράσουν σε αυτή τη διαδρομή. Η ελληνοκυπριακή οργάνωση ΕΟΚΑ (Οργάνωση Εθνικού Αγώνα Κύπρου), που ιδρύθηκε υπό την ηγεσία του Μακαρίου, ο οποίος εξελέγη πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, εξαπέλυσε επιθέσεις κατά των Τούρκων.
Η πιο αιματηρή από αυτές τις επιθέσεις έγινε τον Δεκέμβριο του 1963. Η επίθεση ήταν τόσο βάναυση που έμεινε στην ιστορία ως «Ματωμένα Χριστούγεννα». Εκατοντάδες Τούρκοι σφαγιάστηκαν σε μια νύχτα. Η Τουρκία δεν έμεινε απαθής στα γεγονότα που πολλαπλασιάζονταν μέρα με τη μέρα. Τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη πέταξαν πάνω από τη Λευκωσία και έδωσαν το πρώτο μήνυμα στους Έλληνες.

Αντιμέτωποι με το αυξανόμενο χάος στο νησί, τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) παρενέβησαν και προσπάθησαν να διατηρήσουν τον έλεγχο. Παρά την παρέμβαση του ΟΗΕ, οι Ελληνοκύπριοι συνέχισαν τις επιθέσεις τους. Η Βρετανία, μια από τις εγγυήτριες χώρες, δεν παρενέβη.

δίωξη του τουρκικού λαού

Αντιμέτωπη με την αύξηση των επιθέσεων, η Türkiye άρχισε να προετοιμάζεται να επέμβει στο νησί. Το 1964, η κυβέρνηση İsmet İnönü έλαβε την εξουσία να παρέμβει στην Κύπρο από τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα παρέμβει στο νησί στις 7 Ιουνίου. Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες έσπευσαν να παρέμβουν. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Λίντον Μπέινς Τζόνσον έγραψε μια επιστολή στον İsmet İnönü στις 5 Ιουνίου. Στο μήνυμα που έμεινε στην ιστορία ως «Γράμμα Τζόνσον», η Τουρκία κλήθηκε να εγκαταλείψει την επιχείρηση. Μπροστά στην προφανή απειλή από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το σχέδιο επέμβασης στην Κύπρο εγκαταλείφθηκε.

Με την εγκατάλειψη της επιχείρησης, η δράση της ΕΟΚΑ έγινε ακόμη πιο τολμηρή. Ειδικά από το 1967, οι πιέσεις κατά των Τούρκων αυξήθηκαν σταδιακά. Οι σφαγές ξανάρχισαν. Με τις αναγκαστικές μεταναστεύσεις οι Τούρκοι έμειναν καθηλωμένοι στο 3% του νησιού.

Ο συνταγματάρχης της Χούντας Νίκος Σαμψών πραγματοποίησε ένα αιματηρό πραξικόπημα στην Κύπρο στις 15 Ιουλίου 1974. Στόχος του ήταν η πραγματοποίηση της «Ένωσης», του ονείρου της σύνδεσης της Κύπρου με την Ελλάδα.

Αυτό σήμαινε διαγραφή της τουρκικής παρουσίας από το νησί.

«Πηγαίνουμε στο νησί για να φέρουμε ειρήνη όχι μόνο στους Τούρκους αλλά και στους Έλληνες»

Η Τουρκία ανέλαβε άμεσα δράση ενάντια σε αυτό το πραξικόπημα, το οποίο είχε ξεκάθαρα στόχο τη μεγάλη γενοκτονία. Παρά τις διεθνείς πιέσεις, η Τουρκία δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει το δικαίωμα του εγγυητή.
Τότε ο πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ ανακοίνωσε ότι «πραγματικά πηγαίνουμε στο νησί όχι για πόλεμο αλλά για ειρήνη και για να φέρουμε ειρήνη όχι μόνο στους Τούρκους αλλά και στους Έλληνες».

Η ειρηνευτική επιχείρηση στην Κύπρο ξεκίνησε με το πρώτο φως το πρωί στις 20 Ιουλίου. Ο τουρκικός στρατός πάτησε το πόδι του στο νησί γύρω στις 06:05.
Ο Τούρκος στρατιώτης που αποβιβάστηκε στην Κύπρο από αέρος και θάλασσα, πολέμησε ώμο με ώμο με τους Τουρκοκύπριους μουτζαχεντίν και έγινε ο σωτήρας του τουρκοκυπριακού λαού.

“Η Ayse πάει διακοπές”

Η Τουρκία σταμάτησε την επιχείρηση στις 22 Ιουλίου 1974, μετά από απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Και πάλι, σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, συναντήθηκαν Τουρκία, Ελλάδα και Αγγλία και ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για τη λύση του Κυπριακού. Όταν οι συνομιλίες της Γενεύης, που ξεκίνησαν στα τέλη Ιουλίου, απέτυχαν, το δεύτερο μέρος της επιχείρησης πραγματοποιήθηκε το βράδυ της 13ης προς 14η Αυγούστου με σύνθημα «Η Ayşe να κάνει διακοπές».

Ayşe ήταν το όνομα της κόρης του τότε υπουργού Εξωτερικών Turan Güneş, που συμμετείχε στη διάσκεψη της Γενεύης, και ήταν σημάδι ότι οι διαπραγματεύσεις δεν θα έδιναν αποτελέσματα και ότι δεν έπρεπε να χάσει κανείς χρόνο για την επιχείρηση.

Οι ελληνικές πολιτοφυλακές έσφαξαν εκατοντάδες αμάχους

Καθώς οι πολιτοφυλακές υποστηριζόμενες από τον ελληνικό στρατό υποχώρησαν, διέπραξαν απάνθρωπες σφαγές στα πολιορκημένα τουρκικά χωριά. Εκατοντάδες αθώοι πολίτες, όλοι γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι, σκοτώθηκαν και θάφτηκαν σε ομαδικούς τάφους στα χωριά Taşkent, Atlılar, Muratağa και Sandallar.

Διαπράχθηκαν τέτοιες φρικαλεότητες που η ταυτότητα των δολοφονημένων πολιτών και οι μαρτυρικές ταφές τους διατηρούνται ακόμη και σήμερα.

Ιδρύθηκε η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου

Με την ειρηνευτική επιχείρηση που ολοκληρώθηκε στις 18 Αυγούστου, ο τουρκικός στρατός σημείωσε μεγάλη επιτυχία και άρχισε η περίοδος της ειρήνης στο νησί.

Κατά την ειρηνευτική επιχείρηση στην Κύπρο, ο τουρκικός στρατός έχασε 498 μάρτυρες. Η τουρκοκυπριακή πλευρά, από την άλλη, έχασε 270 άτομα, μεταξύ των οποίων 70 μουτζαχεντίν. Ο αριθμός των μαρτύρων που έδωσαν οι Τουρκοκύπριοι γενικά έχει καταγραφεί σε 1672.

Ως αποτέλεσμα, μέσω της επιχείρησης χαράχτηκαν τα σημερινά σύνορα της Κύπρου. Στις 13 Φεβρουαρίου 1975 ιδρύθηκε το Τουρκικό Ομόσπονδο Κράτος της Κύπρου. Ο Ραούφ Ντενκτάς έγινε Πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Κράτους και του Κοινοβουλίου. Στις 15 Νοεμβρίου 1983 ανακοινώθηκε στον κόσμο η ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ). Ο Ραούφ Ντενκτάς ήταν επίσης ο πρώτος Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου.

Λέξεις κλειδιά: ειρηνευτική επιχείρηση στην Κύπρο, 20 Ιουλίου,