Η πρόσφατη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών στις Βρυξέλλες έδειξε εκπληκτικά ότι η Τουρκία και η Ελλάδα έγιναν ξαφνικά οι καλύτεροι φίλοι στον κόσμο, σημειώνει η γερμανική εφημερίδα Tagesspiegel. Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου και ο Νίκος Δένδιας δήλωσαν με μία φωνή ότι έμειναν ικανοποιημένοι από τη συνομιλία – και οι δύο πλευρές αποφάσισαν να συνεργαστούν ακόμη πιο στενά. Ωστόσο, όπως επισημαίνει το γερμανικό δημοσίευμα, η επαναπροσέγγιση προκαλεί έκπληξη, γιατί μόλις πριν από λίγους μήνες η Τουρκία απείλησε ξανά την Ελλάδα με πόλεμο.

Με αφορμή την Εθνική Εορτή της 25ης Μαρτίου, που σηματοδοτεί την έναρξη του ελληνικού απελευθερωτικού πολέμου κατά του Τούρκου κατακτητή, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έλαβε ένα απρόσμενο φιλικό μήνυμα από την Άγκυρα. Μαζί με τα συγχαρητήριά του για τη γιορτή, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν είπε: «Είμαι βέβαιος ότι οι σχέσεις και η συνεργασία των δύο χωρών μας θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται στο μέλλον χάρη στις κοινές μας προσπάθειες».

Απροσδόκητοι φιλικοί τόνοι

Οι κυβερνήσεις και των δύο χωρών αντιμετωπίζουν δύσκολες εκλογές. Αν ακολουθούνταν η προηγούμενη λογική των τουρκοελληνικών σχέσεων, τώρα θα ήταν περίοδος κλιμάκωσης, αλλά αυτή τη στιγμή συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Διότι, όπως επισημαίνουν ειδικοί, οι πολιτικοί και στις δύο χώρες παρακολουθούν προσεκτικά τη διάθεση των ψηφοφόρων και δεν επιθυμούν σύγκρουση.

Ελλάδα και Τουρκία διαφωνούν για τα σύνορα στο Αιγαίο, για την Κύπρο και τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στο ανατολικό τμήμα της Μεσογείου Θάλασσας, θυμάται η «Tagesspiegel». Επίσης πέρυσι, η Άγκυρα κατηγόρησε την Αθήνα ότι προσπαθεί να εμποδίσει την παράδοση προηγμένων αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών στην Τουρκία. Τότε ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν είπε ότι για εκείνον ο Έλληνας πρωθυπουργός Μητσοτάκης δεν υπήρχε πια.

Και τώρα, μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, οι δύο άνδρες είχαν πολλές τηλεφωνικές συνομιλίες -κυρίως κατά τη διάρκεια του σεισμού στην Τουρκία και του σοβαρού σιδηροδρομικού δυστυχήματος στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο. Το γερμανικό δίκτυο μέσων ενημέρωσης RND βρίσκει παραλληλισμούς με τα γεγονότα του 1999, όταν δύο σεισμοί στην Τουρκία και την Ελλάδα οδήγησαν σε ένα κύμα αλληλεγγύης και προθυμίας για βοήθεια και στις δύο χώρες, καθώς και σε πολιτική προσέγγιση. Τότε έγινε λόγος ακόμη και για «σεισμική διπλωματία», θυμάται το δημοσίευμα.

Αμοιβαία υποστήριξη

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Δένδιας ήταν ο πρώτος ξένος πολιτικός που επισκέφτηκε περιοχές της Τουρκίας που επλήγησαν από τον σεισμό και οι ελληνικές ομάδες αρωγής βοηθούσαν επιζώντες στα ερείπια κατεστραμμένων σπιτιών στην Τουρκία. Η Άγκυρα, από την άλλη, επέτρεψε στον πατέρα ενός από τα θύματα του τρένου, που συνελήφθη στην Τουρκία, να επιστρέψει στη χώρα του μετά το δυστύχημα.

Αυτές οι χειρονομίες αναβίωσαν τον διάλογο μεταξύ των δύο κυβερνήσεων. Στις Βρυξέλλες, οι δύο υπουργοί Εξωτερικών συμφώνησαν ότι η Τουρκία θα στηρίξει την προσπάθεια της Ελλάδας για διετής ένταξη στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η Ελλάδα θα στηρίξει την υποψηφιότητα της Τουρκίας για τη Γενική Γραμματεία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO).

Μετά τη συνάντηση στις Βρυξέλλες, οι αντιπροσωπείες και από τις δύο χώρες συζήτησαν κοινά έργα σε περισσότερους από 25 τομείς – από την ενεργειακή πολιτική μέχρι τον τουρισμό, και ανακοίνωσαν ότι έχουν υπογραφεί πολυάριθμες συμφωνίες. Οι στρατιωτικοί και από τις δύο πλευρές -όπως γράφει η ελληνική εφημερίδα «Καθημερινή»- συμφώνησαν να περιορίσουν στο απόλυτο ελάχιστο τους ελιγμούς στο Αιγαίο.

Η κοινή γνώμη ασκεί εξαναγκασμό

Ως κύριος λόγος για την ξαφνική πολιτική εγγύτητα, οι ειδικοί εντοπίζουν το δημόσιο αίσθημα και στις δύο χώρες. Ο πολιτικός επιστήμονας Ιωάννης Γρηγοριάδης λέει στο Tagesspiegel ότι Έλληνες και Τούρκοι ποτέ δεν ήταν υπέρ της κλιμάκωσης των σχέσεων. Οι ψηφοφόροι θα προτιμούσαν μια πιο μετριοπαθή διαδρομή, επισημαίνει ο Γρηγοριάδης, επικαλούμενος πρόσφατη δημοσκόπηση για το θέμα. Ταυτόχρονα, δεν κρύβει ότι οι περισσότεροι Έλληνες και Τούρκοι που πήραν συνέντευξη ορίζουν τα προβλήματα μεταξύ των δύο χωρών ως σοβαρά, γράφει «μάνα καλά“.

Αλλά μόνο μια μειοψηφία (λιγότερο από 20% και στις δύο χώρες) υποστηρίζει μια στρατιωτική λύση. Περίπου οι μισοί από τους ερωτηθέντες υποστηρίζουν την επέκταση των πολιτικών και διπλωματικών σχέσεων. «Ενώ οι σχέσεις έχουν βελτιωθεί τις τελευταίες εβδομάδες, οι κυβερνήσεις ακολουθούν την κοινή γνώμη», είπε ο Γρηγοριάδης. “Συμφωνούν με τις απόψεις των περισσότερων Ελλήνων και Τούρκων, οι οποίοι δεν είναι πεπεισμένοι για τα οφέλη της διχαστικής ρητορικής των τελευταίων ετών. Οι περισσότεροι από αυτούς θέλουν μια ειρηνική λύση”, είπε ο Γρηγοριάδης στο Tagesspiegel.

Ωστόσο, όπως σημειώνει η RND, κανείς δεν γνωρίζει εάν η προσέγγιση θα είναι βιώσιμη και θα οδηγήσει σε επίλυση διμερών διαφορών. Πρώτον, οι εκλογές πρέπει να γίνουν: μέσα Μαΐου στην Τουρκία, μάλλον στα τέλη Μαΐου στην Ελλάδα. Μετά από αυτό θα ανοίξει ο δρόμος για μια νέα εποχή στις σχέσεις των δύο χωρών.