Τουλάχιστον 500 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους σε ένα μόνο περιστατικό στη Μεσόγειο τον Ιούνιο. Οι καταστροφές έχουν πλέον ομαλοποιηθεί. Ενώ οι μεταναστευτικές πολιτικές γίνονται όλο και πιο θανατηφόρες, δεν προκαλούν καν αναταραχή στο πολιτικό κλίμα της Δύσης.

Nanjala NYABOLA

Για μέρες δεν μπορούσαμε να έχουμε πρόσβαση στις λεπτομέρειες της τραγωδίας που εκτυλίχθηκε τον Ιούνιο στα ανοιχτά της Ελλάδας. Ακόμη και το όνομα του βυθιζόμενου αλιευτικού σκάφους δεν έχει γίνει γνωστό. Πλάνα που έδωσε στη δημοσιότητα η ευρωπαϊκή υπηρεσία προστασίας των συνόρων Frontex αποκάλυψε ότι το σκάφος παρακολουθείτο από την ελληνική ακτοφυλακή δύο ώρες πριν βυθιστεί.

Το Λιμενικό επιβεβαίωσε ότι «παρακολούθησε στενά» το σκάφος καθώς βυθιζόταν. Δεν σκέφτηκαν όμως να εμπλακούν καθώς το καράβι λικνιζόταν στα άγρια ​​κύματα της Μεσογείου. Σύμφωνα με τους επιζώντες της βύθισης, η Frontex επενέβη απευθείας στο σκάφος. Οι συνοριοφύλακες είχαν προσπαθήσει να σχοινίσουν το σκάφος τρεις φορές, τελικά το ανέτρεψαν ενώ προσπαθούσαν να το ρυμουλκήσουν.

Δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό των νεκρών γιατί το σκάφος δεν είχε επίσημα έγγραφα. Όμως γνωρίζουμε ότι τουλάχιστον 104 άνθρωποι έχουν διασωθεί. Είναι γνωστό ότι στο σκάφος υπάρχουν Σύροι, Πακιστανοί, Αιγύπτιοι και Παλαιστίνιοι, που χαρακτηρίζονται ως «λαθρεμπορικό» από αξιωματούχους της ΕΕ, και ότι το σκάφος είναι αγκυροβολημένο στη Λιβύη. Οι επιζώντες επιμένουν ότι το σκάφος βυθίστηκε λόγω «προσπαθειών ρυμούλκησης».

Το ταξίδι από τη Λιβύη μέχρι την απέναντι ακτή είναι μόνο μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα. Όμως τα νερά της Μεσογείου είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Ο κίνδυνος στα ύδατα της Μεσογείου ακούστηκε για πρώτη φορά ενώπιον του παγκόσμιου κοινού το 2015 με την είδηση. Το άψυχο σώμα του 3χρονου Άλαν Κούρντι ξεβράστηκε στις τουρκικές ακτές. Έκτοτε, η ΕΕ σταμάτησε να πραγματοποιεί επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην ανοιχτή θάλασσα και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να διασχίσουν τη Μεσόγειο. Σύμφωνα με στοιχεία από το Lost Migrants Project, τουλάχιστον 27.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους προσπαθώντας να διασχίσουν τη Μεσόγειο από το 2014. Πιστεύεται ότι μπορεί να υπάρχουν πολλοί περισσότεροι που δεν είναι εγγεγραμμένοι.

Η ΕΕ επιμένει ότι δεν θα βοηθήσει τα σκάφη που θεωρεί «λαθρεμπόρους». Τιμωρεί ακόμη και τα σκάφη που ρίχνουν άγκυρα για ανθρωπιστική βοήθεια. Αλλά ο κόσμος συνεχίζει να έρχεται.

Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι η τραγωδία στην Ελλάδα είναι απόδειξη ότι η συνοριακή πολιτική της ΕΕ έχει γίνει ακόμη πιο θανατηφόρα. Χώρες της ΕΕ όπως η Ελλάδα χρησιμοποιούν παράνομα μεθόδους «απώθησης» από το 2020. Τραβούν σκάφη από τα ύδατα της ΕΕ, αναγκάζοντάς τα να επιστρέψουν. Αγνοούν έτσι το δικαίωμα των επιβατών του σκάφους να ζητήσουν άσυλο. Σε αντίθεση με τις μαρτυρίες επιζώντων της τραγωδίας, οι ελληνικές αρχές αναφέρουν ότι έγινε προσπάθεια να ανασυρθεί το σκάφος σε «ασφαλές μέρος».

«ΔΕΝ ΑΞΙΖΕΙ»

Οι αξιολογικές κρίσεις που βασίζονται στο «ποιος μπορεί να ταξιδέψει» ή «ποιος μπορεί να ζητήσει άσυλο» στην Ευρώπη μετατρέπονται σε ξεκάθαρη βία στα σύνορα και περιορίζονται σε γραφειοκρατικά δεδομένα. Ενώ οι πλούσιες χώρες του Νότου αξίζει να επισκεφθείτε, όλο και περισσότερα έγγραφα ζητούνται από ανθρώπους στον υπόλοιπο κόσμο. Καθημερινά ζητούνται ολοένα και περισσότερα έγγραφα που αφορούν την οικονομική τους κατάσταση και τους λόγους ταξιδιού τους. Με απλά λόγια, οι άνθρωποι στις φτωχές χώρες λένε ότι «δεν αξίζουν να ταξιδέψουν». Σε αναζήτηση ασφάλειας ή σε αναζήτηση ευκαιρίας, ειδικά για να περάσουμε καλά…

Για τους υπαλλήλους που ζουν σε χώρες του νότου, δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική από το να βασίζονται σε διακινητές ανθρώπων. Τα διαβατήρια των ανθρώπων στο σκάφος που βυθίζεται ήταν μεταξύ των διαβατηρίων στο κάτω μέρος του Παγκόσμιου Δείκτη Διαβατηρίων. Με άλλα λόγια, σχεδόν δεν υπήρχαν χώρες όπου μπορούσαν να ταξιδέψουν χωρίς βίζα. Η Συρία κατατάσσεται στην 96η θέση, το Πακιστάν στην 93η και η Παλαιστίνη στην 89η, μαζί με την Αίγυπτο και τη Λιβύη, στη λίστα των 97 βαθμίδων.

Ταυτόχρονα, οι αιτήσεις για βίζα γίνονται μέρα με τη μέρα πιο ακριβές, περίπλοκες και αυθαίρετες. Στις αιτήσεις ζητούνται πολλές πληροφορίες και έγγραφα και καθίσταται σχεδόν υποχρεωτική η συνεργασία με ενδιάμεσους φορείς. Εάν ζείτε σε μια από τις χώρες με «αδύναμα» διαβατήρια, οι πιθανότητές σας να πάρετε βίζα είναι σχεδόν μηδενικές. Φυσικά, τα πράγματα αλλάζουν αν είσαι πλούσιος ή διατεθειμένος να κάνεις επικίνδυνες δουλειές.

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Ας μην ξεχνάμε ότι οι συνθήκες που καθιστούν το να εγκαταλείψει κανείς το σπίτι του και να ξεκινήσει την επικίνδυνη μεταναστευτική οδό ελκυστική επιλογή για αυτούς τους ανθρώπους συνδέονται άμεσα με την εξωτερική πολιτική των κρατών που επιβάλλουν βίζα. Για τους Παλαιστίνιους και τους Αιγύπτιους, οι εμπειρίες τους από την κατοχή και τη στρατιωτική δικτατορία δεν μπορούν να θεωρηθούν ανεξάρτητες από τις εξωτερικές πολιτικές των χωρών του Βορρά.

Μόλις πέντε ημέρες μετά την τραγωδία στην Ελλάδα, ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ Josep Borrell επισκέφθηκε το Κάιρο και ανακοίνωσε ότι θα δοθούν 22 εκατομμύρια δολάρια στην Αίγυπτο «για να διαχειριστεί το μεταναστευτικό κύμα από το Σουδάν». Φυσικά, εκείνη την εποχή, πολιτικοί κρατούμενοι που αντιτάχθηκαν στο στρατιωτικό καθεστώς σάπιζαν στις αιγυπτιακές φυλακές. Η ισραηλινή κυβέρνηση ανακοίνωσε την ίδια μέρα ότι θα χτίσει εκατοντάδες σπίτια στα παλαιστινιακά εδάφη που κατείχε. Έτσι, οι Παλαιστίνιοι που ζουν εκεί θα εκτοπίζονταν από τα σπίτια τους.

Η πορεία του πολέμου στη Συρία συνδέεται άμεσα με τις παγκόσμιες εξελίξεις και ο κύριος λόγος της οικονομικής κατάρρευσης στο Πακιστάν είναι το δημόσιο χρέος. Το να «φύγεις» από ένα μέρος αναζητώντας ασφάλεια ή ευκαιρία σχετίζεται άμεσα με τη θέση της χώρας σου στην παγκόσμια πολιτική.

Ομοίως, το αυξανόμενο κύμα θανάτων στη Μεσόγειο συνδέεται άμεσα με την συνοριακή πολιτική της ΕΕ. Ο ερευνητής Maurice Stierl λέει ότι η ΕΕ “χρησιμοποιεί τον χρόνο ως όπλο” και υποστηρίζει ότι οι επιχειρήσεις διάσωσης καθυστέρησαν εσκεμμένα.

Θα οδηγήσει η πρόσφατη καταστροφή σε μια ανθρωπιστική αναθεώρηση των συνοριακών πολιτικών στην ΕΕ (ή ακόμα και στον κόσμο); Δεν φαίνεται πιθανό. Η εξαφάνιση 5 δισεκατομμυριούχων καθώς βυθίστηκαν στα συντρίμμια του Τιτανικού με ένα υποβρύχιο, μια εβδομάδα μετά την καταστροφή που λέγαμε, έχει καταλάβει την παγκόσμια ατζέντα. Πέρασαν οι μέρες που η ΕΕ πρόσφερε στην αυταρχική κυβέρνηση της Τυνησίας 1,1 δισ. ευρώ για τη «διαχείριση της μετανάστευσης». Τελικά, αυτό που έπρεπε να ειπωθεί ήταν ξεκάθαρο: η ασφαλής μετανάστευση είναι η πολυτέλεια των πλουσίων. Αν κάτι πάει στραβά, μόνο οι πλούσιοι αξίζουν να σωθούν.

Η ελευθερία μετακίνησης δεν ήταν ποτέ μια ελευθερία που απολαμβάνουν «όλοι». Αλλά οι αντιφάσεις που αντιμετωπίζουμε στην παρούσα κατάσταση δείχνουν ευκαιρίες που παραμένουν «κλειστές» στους περισσότερους ανθρώπους που ζουν στον κόσμο. Έχουμε την ευκαιρία να σταματήσουμε και να αναλογιστούμε το είδος του κόσμου που χτίζει η πολιτική των δυτικών συνόρων. Είναι οι φόροι των απλών ανθρώπων που χρηματοδοτούν αυτές τις σκληρές συνοριακές πολιτικές. Για να μην δούμε τη δίωξη, πρέπει πραγματικά να κάνουμε λάθος. «Γιατί δεν έρχονται νόμιμα; Το να κάνεις την ερώτηση δεν έχει πλέον νόημα.

Αυτός ο διφορούμενος χώρος ανάμεσα στις αυταπάτες και την πραγματικότητα επιτρέπει την άσκηση πολιτικών που καθιστούν κεντρική λειτουργία του κράτους να κλείνει τα μάτια στους θανάτους ευάλωτων ανθρώπων.

Μετάφραση Fatih Kiyman
Πηγή: New Internationalist

Κάντε κλικ για τα σημερινά πρωτοσέλιδα