922 Dumlupnar Zaferi ile Trk milleti tekrar taarruza geti ve o tarihten itibaren bir adm dahi geri atmayan Trk ordusu Mehmetik ile dosta gven dmana korku vermeye devam ediyor. Cumhuriyetin ilk yzyl baarlarla dolu bir sre oldu. Cumhuriyetin ikinci yzyl yani miladi 21. asr da Trk Asr olacaktr.

nsanlk tarihi boyunca birok medeniyet kurulmu, birok medeniyet de tarihin iinde kaybolmutur. Trkler ise kurduklar medeniyetleri, gittikleri her yere kalc deerler ve tarihin sahnelerine izler brakarak hafzalara kazmlardr. Orta Asya’da balayan Trk tarihi serveni Asya, Afrika ve Avrupa’nn ilerine kadar uzanan nemli hatralar ve kymetli tecrbelerle bezenmitir. Tarihte yer alan nemli medeniyetlerinin ncs olan Trkler uzandklar her corafyada edebiyat, sanat, mimari ve kltrel alanlarda kalc birok eser brakmtr. Μαντί βε μανέβι έσερλερ ζερίντεν ύκσελεν μπου σερβέντν, ινσάν τσελεγιέν μπιλίμ, κλτρ βε νττσένιν χίμ κλνντ μπλγκέσελ στρατέτζιλερ βελικάλαρλα τάλαντρμτρ.

Asya ile Avrupa’y balayan bir kpr olmak yannda medeniyetler beii hviyetindeki Trkiye topraklar hem Trk kimliinin hem de Mslmanln dnya zerindeki temsilcisi konumundadr. Bu yzden de misyonu ve vizyonu erevesinde temsil ettii deerleri ile Trkiye Cumhuriyeti, gemite iz braklan gnl corafyalarla olan duygusal ban canlandrma noktasnda, kayda deer atlmlar gerekletirmitir. Yaplan bu giriimler Trk kimlii ve medeniyetimizin canlandrlmasn ve tarihi mirasn koruyarak ahlaki ve manevi deerlerin ihyasna gayret gstermektedir

Uzak Asya’dan Akdeniz’e kadim bir milletin tarihi

νσανλκ σερβενίν τεμελ δυναμικέρ καζάντραν Τρκ μιλλέτι, γένη μπιρ κοραφιάδα μπικ μπιρ μεντενιγιέτ ίνα ετμίτιρ. “Devlet-i ebed mddet” anlayndan hareketle sayz Trk Devleti bu birikime katk vermitir. Byk Seluklu hkmdar Turul Bey zamannda, 1040 Dandanakan Zaferinden sonra Tebriz’i merkez edinerek bir devlet kurmu ve Anadolu topraklar bu dnemde ilk defa yurt edinilmeye balanmtr. 1071 Malazgirt Zaferi, yeni kaplar aarak Trklerin yurdunun bydke bymesini salamtr. Osmanl Devleti, Anadolu’dan Rumeli’ye, Kk Asya’dan Orta Avrupa’ya Dou Afrika ve Kuzey Afrika’ya uzanan byk bir imparatorluk kurmutur. Alt asrdan fazla varln srdren bu devletin yerine stiklal Harbi kazanldktan sonra, yepyeni bir anlayla Cumhuriyete dayal bir Trk devleti ina edildi. Trk milletinin kaderini deitirmeye odaklanan emperyalist gler stiklal Mcadelesiyle kesin bir malubiyet ald. Μεχμετίκ κάνν φέντα ετμέκτεν κανμάντ, μιλλέτιν λιντέρι βε Μπακομουτάν Γαζή Μουσταφά Κεμάλ Παα’ννν αρκασντάν υριέρεκ μπυκ μπιρ ζαφερ καζάντ. Trk milleti, Gazi Mustafa Kemal Paa etrafnda btnleerek Dumlupnar Zaferi sonras Trkiye Cumhuriyeti’ni kurdu. Τρκλεριν ταριχ σαχνεσιντεκι γλ βαρλ, μπιν υλδρ ρνεκ βελετ μοντελι ολμα ιαρντα ιλερλεντι.

Cumhuriyete giden yolda

Osmanl mparatorluu’nun 1877-78 Harbi’nde Rusya’ya kar ar bir yenilgi almas, byk bir trblansa sebep oldu. II. Abdlhamit yeteneklerini kullanarak devleti 30 yl daha kendi idaresi altnda ayakta tutmay baard.1908’de ikinci Merutiyetin ilanndan sonra Osmanl Devleti lke snrlar dahilindeki farkl etnik gruplar bir zorarada tutmakta. 1911’de Libya talyanlar tarafndan igal edilirken 1912’de balayan Balkan Harpleri devlet idaresindeki zaaflar ortaya kard. ttihat Terakki ynetimindeki devlet ksa srede kmeye μπαλάντα. Ardndan 1914’te balayan Birinci Dnya Sava’na dnyann byk devletleri katld. Drt yl sren sava sonunda Osmanl Devleti ile mttefik olan devletler yenildi. Sava sonunda anakkale ve Kut’l-amare’de byk zaferler kazanan Trkiye de yenik dt. Anadolu corafyas ngilizler, Yunanllar, Franszlar, talyanlar tarafndan paylald. Anadolu’nun Dou’sundaki Ermeniler Trklere kar savamaya μπαλάντα.

Mustafa Kemal Paa, milletine inanarak lkenin istiklalini salamak amacyla 19 Μαΐου 1919’da Samsun’a giderek Milli Mcadele’nin ilk admn att. Erzurum ve Sivas’ta kongreler dzenledi. Μουσταφά Κεμάλ Παα «Vatan milletin iradesi ve gc kurtaracaktr» dedikten sonra 23 Nisan 1920 gn Ankara’da Byk Millet Meclisi’ni at. Mustafa Kemal Paa’nn bakan seildii Byk Millet Meclisi stiklal Sava’n balatt. Bir yandan Mara, Urfa ve Antep gibi ehirlerde dmana kar rgtlendi. Karadeniz’de Topal Osman Aa ve yaknlar, Ege’de Efeler, Erzurum’da Dadalar, Ankara’da Semenler, Mara’ta St mam ve evresi bulunduklar yrede dmana kar koydular. te yandan dzenli ordular nn’de, Sakarya’da, Dumlupnar’da savaarak byk zaferlere imza att. Trkiye Mustafa Kemal Paa’nn Bakomutanl’nda topyekn bir mcadele verdi ve sonunda kazand.

Yeni bir devrin balangc

Trkiye Cumhuriyeti’nin kuruluu, Trk devlet geleneinin yeni bir devrini balatmtr. Οσμάνλ Δεβλετίνιν υιός ντεβιρλερίντε γιαάναν μαλουμπιέτλεριν σόνα έρντιι μπιρ σρέτσιν μπαλανγκτσν Τζουμχουριέττε γίντεν γιολ ολουτουρμουτούρ. 1040’dan 1683’e kadar srekli olan Trk ilerleyii baz istisna olarak grlebilecek fetret devirleri yaasa da Trkler yaklak alt buuk asr boyunca hep ilimde, sanatta, siyasette baarl olmulardr. Viyana iinden geri ekili 1921 Sakarya Zaferi ile son bulmutur.

Πάντιαχ, γιενίλεν δμάν κουββετλερινίν μπαντάκι νγκιλτερε’γιε σνδ. Trkiye’yi terk etti. 1 Kasm 1922′ του saltanat kaldrld. 24 Temmuz 1923’de mzalanan Lozan Bar Antlamas ile yeni bir devlet plump. Antlama Trkiye Byk Millet Meclisi Hkmeti adna imzaland. Μπου ντοαν έβλετιν υνετίμ μπιίμι χενζ μπελιρλενμεμίτι.

13 Ekim 1923’te Ankara bakent olarak kabul edildi. Σνρλαρ μπελιρλενδικτεν σονρα, βελετιν νετιμ μπιιμι ντοαλ ολαρακ τζουμχουριγετιν ιλανν ορταγια καρτα. Mustafa Kemal 28 Ekim 1923 akam Meclis’te sz sahibi olan yakn alma arkadalarn ankaya’da yemee davet etti. Yemek srasnda “Efendiler, yarn Cumhuriyet’i ilan edeceiz” diyerek ilk aklamay yapt. 29 Ekim 1923 gn milletvekilleri ile grek cumhuriyet nergesini Trkiye Byk Millet Meclisi’ne verdi. Meclis nergeyi kabul ederek Trkiye’nin ynetim biimini cumhuriyet olarak ilan etti. Mustafa Kemal Paa kurulan Trkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbakan oldu.

Srecin kazanmlar

Cumhuriyet idaresinde vatandalar devlet mekanizmasnn ilk basamandan en st makamna kadar seme ve seilme hakkna sahiptir. Saltanata dayal system ise devletin in st makamna belli bir soydan gelmek esastr. Cumhuriyet bu snr kaldrp vatanda olan herkesin en st makama seilme imkann getirmitir. Cumhuriyet ilan edildikten itibaren 100 yl geti. Trkiye her alanda byd ve geliti. Askeri, siyasi, ekonomik ve kltrel alanda Trkiye byk atlmlar yapt. Askeri olarak gerilemesi sz konusu bile olmad. Mesela 1878’de ngiltere, Kbrs’a yerleti. 1878’den yaklak 100 yl sonra 20 Temmuz 1974’de balayan Kbrs Bar Harekt Trkiye’nin askeri g ve kapasitesinin gelimesinin de bir kant oldu. Χάττα βου χαρεκτ 1774’δε Κρμ’ν καϊμπνα γιολ ααν σαβατάκι γέρι εκιλμενίν ντουρντουρούλντουου σαβαλάρ ντιζισίνιν ντε μπιρ νεμλί μπιρ παρασδρ. Krm’n kaybndan 200 yl, Kurtulu Sava’ndan yaklak 50 yl sonra, Trk ordusunun mevcut siyasal snrlar dnda kazand ilk savatr. Trklerin yurdu olan Krm’n kayb Osmanl hafzasnda derin yaralar oluturmuken Trklerin yaad Kbrs adasndaki zafer hem blgesel hem de kresel dengeleri sarsmtr.

Trk topraklar zerinde etnik, dinsel, mezhepsel ve toplumsal atmalar ekseninde krklenen fesat oyunlar, birlik ve dirlii bozmay hedefleyen oyunlar tarihin her dneminde varln srdrmtr. Trk Milli Mcadelesi, birlik ve beraberlik ruhunun ne kadar gl olduunu kantlayan zafer gnlerini simgeler. Milli Mcadele, millet olarak byk zorluklar birlikte aabilmenin en nemli dnm noktalarndan biridir.

Κκ μαζίδε ολάν άτι ολμάκ

Yaadmz olaylar ve lkemizdeki gelimeleri, tarihimize bakarak srekli yeniden yorumlamak ve deerlendirmek zorundayz.

Bu balamda, Gazi Mustafa Kemal’in u sz olduka anlamldr: ‘Ben, 1919 yl Mays aynda Samsun’a ktm gn, hibir maddi gce sahip deildim. Sadece byk Trk Milleti’nin asaletinden kaynaklanan ve vicdanm dolduran yksek ve manevi bir gce sahiptim. te bu ulusal gce ve Trk Milleti’ne gvenerek ie baladm.’

Milli Mcadele’de yaadmz tarih ve kltr bilincini, Trk milletinin kkl bir yesi olarak daha geni bir perspektifle ele almalyz.

Tarihimiz, aslnda 5 bin yllk Trk tarihidir. «Cumhuriyet Tarihi» veya «Osmanl Tarihi» deil. Milli Mcadele’nin her gn, gurur duyduumuz tarihimizin kutlu sayfalardr. Bu, “Trk Tarihi” σκην. Μπου ταριχίν της σαϊφάσνα σαχίπ κμάκ, μπιζίμ τεμέλ γκρεβιμιζντίρ.

Milli Mcadele bir dnm noktasdr

Milli Mcadele’yi tam olarak anlayabilmek iin, tarihimizin son yzyln mercek altna alarak iyi renmeliyiz. Milli Mcadele’nin ncesini ve sonrasn iyi bilmek zorundayz. Trkiye’nin karlat en temel meselelerden biri de tarih bilinci eksikliidir. Tarihi tecrbeleri yok sayarak gndelik siyasal kayglar sebebiyle yaanan savrulmalar milletimizin ilerlemesine ket vuracak derecede olumsuz gelimelerin ana kaynadr.

Osmanl mparatorluu neden birdenbire kt? 1909’da II. Abdlhamit tahttan indirildiinde, imparatorluun snrlar 5 εκατομμύρια kilometrekareydi. Onu tahttan indirenler, Osmanl mparatorluu’nu bytmek hayalindeydi. Ama daha da klttler. Bu neden oldu; zmir’i igal eden gler kimlerdi; Yunan ordusu, birok byk emperyalist gcn (ABD, Fransa, talya, ngiltere) desteini arkasna alm bir ordu deil miydi; Bu devletler emperyalist deil miydi; Bu emperyalistler neden maa olarak Yunanistan’ kulland;

Μπουγκν εμπεριαλιστης γκλεριν μαας ολμαγια αδεια ντεβλετλερ ντε ταριχι ιγι μπιλμελι και ζελικλε Τρκλεριν ταριχινι ιιι ανλαμαλντρ.

Dnya, social, ekonomik ve siyasi adan byk deiimlerin yaand bir dnemde bulunuyor. Yaklak yz yl boyunca geri adm atmayan Trkiye var. 20. Yzyl baladnda artk eskiden var olan imparatorluklarn g ve dnce yapsnn geride kald bir dneme girilmiti. Bu dnem, ulus devletlerin ykseldii ve ulusal bamszlk χαρεκετλερινίν νε κτ μπιρ α ιαρέτ εντιγιόρντου.

Μεταρρυθμιστής και δημοκρατικός

Μουσταφά Κεμάλ Ατάτρκ, μπου νεμλί ντεϊίμ σρετσιντέ Τρκιγιέ’νιν γελετζέινι εκιλενδιρέν μπιρ λιντέρντι. Cumhuriyet rejimini adm adm tesis ederken siyasi ekimelerin iinde yer almak yerine, milletinin karlarn gzetmek amacyla hareket etti. Bat medeniyeti ve Bat kurumlar dnda kalmann Trkiye iin en iyi seetek olmadn grd. ngiltere ile savamasna ramen, srekli bir dmanlk ilikisi srdrmek yerine, pragmatik bir yaklam benimseyerek uluslararas ilikilerde dengeli bir politika izledi.

Atatrk, Trkiye’nin ulusal bamszln kazanmas ve modern bir ulus devlet olmas yolunda byk aba harcad. Ο, ουλουσάλ καρλάρ νε καρντ βε Τρκιγιέ’νιν ουλουσλαράρας αρένας σαίγν μπιρ ακτρ ολμασν σαλάτα. Onun liderlii, Trkiye’nin 20. yzylda tarihi bir dnm yaamasn ve uluslararas ilikilerdeki yerini bulmasn salad. Μπου ντνεμ, Τρκ μιλετινιν γελετζεινι εκιλενδιρεν μπιρ ντνεμ ολαρακ ταριχε γετη. Trk milleti Cumhuriyet’in 100. Yln kutlarken her alanda byk atlmlar yapt. Askeri ve diplomatik zaferler kazand. Trk snrlar 1922 sonrasnda bir santim klmedii gibi Hatay’n anavatana katlmasyla byd. Cumhuriyet kurulduktan 51 yl sonra kendi hukuki snrlar dnda Kbrs’ta askeri bir zafer kazand. Οράδα κατλιάμα τάμπι τουτουλάν βε σόϊκρμα ουραγιάν Τρκλερίν ιμντάντνα γιετίτι. Eer 1974 Zaferi olmasayd, bugn Filistin’de yaanan vahet, Kbrs’ta da Trkler aleyhine yaanacakt. Iraq ve Suriye’deki Trklerin imdadna yetien Trk ordusu Libya’da, Somali’de, Basra Krfezi’nde Katar’da ve Kafkaslarda Azerbaycan’da dost ve karde lkelerin birlik ve dirliine katkda bulunmaya devam ediyor. Azerbaycan’n 28 yl boyunca igal edilen Karaba topraklarn istiklale kavuturmasnda Trkiye’nin katks olduka nemli ve anlamldr. Bu bakmdan Trkiye Cumhuriyeti’nin ilk yzylndaki askeri baarlar ok deerlidir. Τρκιγιέ’νιν γλ ολμάς Τρκ βελετλερινίν ντε γλενμέσι ντεμέκτιρ. Nitekim bu atmosferde kurulan Trk Devletleri Tekilat blgesel ve kresel bara katkda bulunmaktadr.

Son yllarda Trkiye Cumhuriyeti ve Trk milleti iin yaplan reformlar ok nemlidir. Bu reformlar Trk demokrasisini gelitirmitir. Din ve inan zgrlkleri tam olarak salanmtr. Kltrel ve siyasi oulculuk salanmtr. Refah ve yaam kalitesi artmtr. Cumhuriyetin bekas ve gelecei bakmndan bu reformlar Trkiye iin nemli olduu gibi dost ve karde lkelere de rnek olmutur. 1922 Dumlupnar Zaferi ile Trk milleti tekrar taarruza geti ve o tarihten itibaren bir adm dahi geri atmayan Trk ordusu Mehmetik ile dosta gven dmana korku vermeye devam ediyor.

Cumhuriyetin ilk yzyl baarlarla dolu bir sre oldu. Cumhuriyetin ikinci yzyl yani miladi 21. asr da “Trk Asr” olacaktr.