ATLAS OF LOST TRACES / Hasan Mert Kaya – Ένας άλλος τομέας που επηρέασε αυτόν τον θεμελιώδη προσδιορισμό της γεωγραφίας ήταν η θρησκευτική αρχιτεκτονική. Σε αυτήν την αρχαία γεωγραφία, που είναι και η αφετηρία της ιστορίας των θρησκειών, βρίσκουμε έναν αρχιτεκτονικό πλούτο που εκτείνεται από τα ζιγκουράτ των παγανιστικών περιόδων μέχρι τα πρώτα αρχιτεκτονικά παραδείγματα του πρωτόγονου Χριστιανισμού. Η διάδοση του Ισλάμ είχε ως αποτέλεσμα τον περαιτέρω εμπλουτισμό αυτής της αρχιτεκτονικής ποικιλομορφίας. Ενώ τα μέρη όπου αναπτύχθηκε πνευματικά η θρησκεία ήταν τα μοναστήρια του Χριστιανισμού, ο πολιτισμός της μαντρασά διαμορφώθηκε στην ισλαμική παράδοση. Το χωριό Tillo της Σιίρτ, όπου ανήκουν οι ρίζες μου, είναι μια επιστημονική όαση όπου η παράδοση της μαντρασά είναι ζωντανή εδώ και περίπου 800 χρόνια. Παρόμοιο παράδειγμα στη Μεσοποταμία είναι η μεντρεσέ που ίδρυσε ο σουλτάνος Şeyhmus στο Μαρντίν, η οποία επηρέασε βαθιά τον πολιτισμό της πόλης. Στο άρθρο αυτής της εβδομάδας, αφήνω τα υπόλοιπα λόγια στον αγαπημένο μου αδελφό, αρχιτέκτονα Bünyamin Atan, ένα από τα εγγόνια του σουλτάνου Şeyhmus:
Χαμένα ίχνη αρχιτεκτονικής
Η πιο σημαντική και χαρακτηριστική μορφή δομών περιγράφει ένα ιστορικό στρώμα. Ενώ οι πέτρες στην κατώτερη περίοδο ενός κτηρίου χρονολογούνται από τους προϊστορικούς χρόνους, η τελευταία πέτρα από πάνω χρονολογείται σχεδόν στην τελευταία περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό αποδεικνύει ότι το κτίριο διατήρησε την ταυτότητα και την ιδιοκτησία του σε όλη την ιστορία. Αυτό το έγγραφο αναφέρει επίσης ότι οι κοινωνίες δεν έχουν εγκαταλείψει τον τόπο τους εδώ και αιώνες.
Η αρχιτεκτονική είναι η λυδία λίθος της ιστορίας
Οι λεπτομέρειες αποκαλύπτουν κάθε κατάσταση, από την οικονομία μέχρι την ιδεολογία της εποχής. Στην πραγματικότητα, κάθε δομή περιγράφει μια ταυτότητα. Αν το εξηγήσουμε αυτό με μια μωσαϊκή μεταφορά, βλέπουμε απαλές μεταβάσεις όταν κοιτάμε από μακριά, αλλά σκληρές, διακριτές μεταβάσεις όταν κοιτάμε από κοντά. Στην πραγματικότητα, όταν εστιάζουμε σε παραδείγματα μνημειακής και πολιτικής αρχιτεκτονικής στη Μεσοποταμία, αρχίζουμε να βλέπουμε τον ρόλο της αποτελεσματικής και ακριβούς γεωγραφίας. Για το λόγο αυτό, είναι αδύνατο να μιλήσουμε για μια ενιαία κουλτούρα και πεποίθηση σχετικά με την αρχιτεκτονική της Μεσοποταμίας. Μέχρι να το δεις από έξω με στενά μάτια, είναι αδύνατο να διακρίνεις σε τι ανήκει ή σε ποιον ανήκει, γιατί οι δομές εστιάζουν στο εσωτερικό και στο τι παράγει μέσα. Μπορούμε να το ερμηνεύσουμε αυτό μέσα από μεντρεσέ και μοναστήρια που βρίσκονται σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Το Kasımiye Madrasa και το μοναστήρι Deyrulzafaran, που έχουν την ίδια γεωγραφία και μάλιστα το ίδιο σχέδιο αυλής, είναι δύο καλά παραδείγματα.
καθρέφτες του ουρανού
Ωστόσο, δεδομένου ότι οι μεντρεσέ βασίζονται στις θετικές επιστήμες, δεν δημιουργούν μια λιμνούλα στην αυλή τους αποκλειστικά για το σκοπό της ανανέωσης του εδάφους. Η πισίνα, πολύ μεγαλύτερη από τα άλλα κτίρια, χρησίμευε και ως κολυμβητήριο για την παρατήρηση, την παρακολούθηση και την κατανόηση των αστεριών. Το τελικό κανάλι νερού που συνδέει την πισίνα είναι εξαιρετικά λεπτό και στενό, επομένως δεν προκαλεί κύματα στην πισίνα και οι τοξωτοί χώροι γύρω από την πισίνα δημιουργούν αίθουσες διδασκαλίας και μειώνουν τη διέλευση του αέρα προς τα μέσα. Ενώ κάθε δομή της Μεσοποταμίας προσπαθεί να είναι σε σχέση με τον άνεμο, οι μεντρεσέ είναι κλειστές. Με αυτόν τον τρόπο, η πισίνα αρχίζει να λειτουργεί σαν καθρέφτης με γαλήνη σαν γυαλί το βράδυ. Ο Σεΐχης Ισμαήλ Φακιρουλάχ είπε: «Ξέρω τους δρόμους του ουρανού καλύτερα από τους δρόμους του Τίλο. » Αυτή η πρόταση ίσως αναφερόταν σε αυτό. Έδωσε νόημα και στον τάφο του Erzurumlu İbrahim Hakkı, του μαθητή του Sheikh İsmail Fakirullah, με τις γνώσεις του. Μαζί με τον τάφο που έχτισε, ο πρώτος ήλιος που διαπερνά την τοπογραφία την ημέρα του Νεβρούζ (ισημερία, πρωτοχρονιά) κάθε χρόνο φωτίζει τον τάφο του δασκάλου του. Αυτές οι γνώσεις και οι δεξιότητες εξακολουθούν να είναι σημαντικές για την αρχιτεκτονική ιστορία.
Διπλανισμός και παράδοση σοφίας
Τα Μαντρέσα δεν ήταν μόνο χώροι εκπαίδευσης λογίων σε θρησκευτικά θέματα. Η γνώση αποκαλύφθηκε με έναν διεπιστημονικό επιστημονικό πλούτο που κυμαίνεται από την αστρονομία έως τα μαθηματικά, από τη γεωγραφία μέχρι την ιατρική και τη χημεία. Ακριβώς λόγω αυτής της προσέγγισης οι μεντρεσέ της Μεσοποταμίας ονομάζονταν Z’ul Cenaheyn στα αραβικά, που σημαίνει διπλής όψης, διπλής φτερού. Όταν όλα αυτά τα στοιχεία συνδυάζονται, καταλαβαίνουμε ότι η ιστορία της εκπαίδευσης και της επιστήμης υπερβαίνει κατά πολύ τη σύγχρονη εκπαίδευση σήμερα. Όπως είπε ο αείμνηστος καθηγητής μας Fuat Sezgin: «Οι ισλαμικές επιστήμες έθεσαν τα θεμέλια για τη σύγχρονη επιστήμη».
Αρχιτέκτονας Bünyamin Atan
Ενώ ο Bayt al-Hikme στη Βαγδάτη συνδέει το παρελθόν με το μέλλον μεταφράζοντας τα έργα των αρχαίων Ελλήνων σοφών στα αραβικά. Ο El Cezeri, που βρισκόταν στο Cizre, έκανε δουλειά πολύ πιο μπροστά από την εποχή του με την κυβερνητική του και την επιστήμη του. Λέγεται ότι τα έργα του ενέπνευσαν ακόμη και τον Λεονάρντο ντα Βίντσι. Ένα από τα σημαντικά έργα του, το ηλιακό ρολόι στην αυλή του Μεγάλου Τζαμιού του Ντιγιαρμπακίρ, δείχνει ακόμα και σήμερα την αλήθεια και εκτείνεται στο μέλλον με τη σκιά του. Η βαθιά ριζωμένη παράδοση των μεντρεσέ στα εδάφη της Μεσοποταμίας ήταν η αρχή μιας στροφής προς το καλό συνδυάζοντας θετικές γνώσεις και αρετές.
“Φαγητό σπασίκλα. Περήφανος μπέικον λάτρης. Θανάσιμος αλκοόλ. Εξοργιστικά ταπεινός λύτης προβλημάτων. Πιστοποιημένος γκουρού μπύρας.”
