HÜLYA AVTAN – [email protected]

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από το πρώτο ταξίδι εκτός Αγγλίας του Ηρακλή Πουαρό, του ντετέκτιβ που σημάδεψε την παγκόσμια ιστορία και του οποίου η φήμη ξεπέρασε τα ωκεάνια σύνορα, για να λύσει ένα έγκλημα. Το “Murder on the Links”, που εκδόθηκε το 1923 και μεταφράστηκε στα τουρκικά ως “Dersimiz Cinayet” (Χρυσά Βιβλία), είναι η αρχή της φήμης του πέρα ​​από τα σύνορα, όχι μόνο στην πραγματική ζωή αλλά και στον κόσμο της μυθοπλασίας. Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στον συγγραφικό κόσμο της Αγκάθα Κρίστι και του Ηρακλή Πουαρό, παίρνοντας ως πρόσχημα αυτήν την αιωνόβια διηπειρωτική περιπέτεια…

Μάλιστα, όλα ξεκίνησαν από ένα στοίχημα που έβαλε η Αγκάθα Κρίστι με την αδερφή της. Η Κρίστι, που άρχισε να διαβάζει σε ηλικία πέντε ετών και είναι μεγάλη θαυμάστρια του Σέρλοκ Χολμς, που δημιούργησε ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, άρχισε να γράφει όταν η αδερφή της ισχυρίστηκε ότι δεν μπορούσε να γράψει ένα βιβλίο. καλό αστυνομικό μυθιστόρημα. Κάπως έτσι εμφανίζεται ο διάσημος ντετέκτιβ Πουαρό, ο οποίος είπε: «Όταν νιώθεις ότι ο κόσμος δεν σου λέει την αλήθεια, θα πρέπει να του δώσεις απόλυτη προσοχή».

Άνθρωπος μικρόσωμος και ανυπόφορος

Μιλώντας για τον διάσημο ντετέκτιβ της, η Αγκάθα Κρίστι ξεκινά λέγοντας: «Ήταν λίγο πάνω από τα πέντε πόδια, αλλά κουβαλούσε τον εαυτό του με μεγάλη περηφάνια». Το κεφάλι αυτού του παράξενου μικρού ανδρός έχει σχήμα αυγού, ντύνεται πάντα τόσο προσεκτικά σαν να είχε μόλις έρθει από τον ράφτη και το χαρακτηριστικό μουστάκι του δεν έχει δει ποτέ αγυάλιστο. Έχει πολύ καλή όρεξη, αλλά όσον αφορά το φαγητό, όπως ακριβώς και ο τρόπος δουλειάς του, αυτό που τον ελκύει περισσότερο είναι η απλότητα. Γι’ αυτό και το αγαπημένο του πιάτο είναι η ομελέτα. Ο Πουαρό είναι πολύ σίγουρος για την εξυπνάδα του, είναι σίγουρος ότι είναι ο καλύτερος ντετέκτιβ στον κόσμο και πάντα καυχιέται για τα «γκρίζα κελιά» του.
Αν και παίρνει το όνομά του από τον Ηρακλή, τον θρυλικό ήρωα του ελληνικού μύθου, ο Πουαρό δεν έχει το μεγαλείο αυτού του ημίθεου. Τουλάχιστον σωματικά. Ωστόσο, ο χαρακτήρας του έχει την ακριβώς αντίθετη μεγαλοπρέπεια. Αυτή η μεγαλοπρέπεια φτάνει σε τέτοιο σημείο που κατά καιρούς βαριέται ακόμη και την Κρίστι. Γι’ αυτό μάλλον, μιλώντας γι’ αυτόν αργότερα, θα πει «είναι ανυπόφορος άνθρωπος». Γιατί ο Πουαρό είναι αλαζόνας, εγωιστής και αγαπά την επιδεικτικότητα. Ειδικά για επίδειξη. Ωστόσο, παρά όλες αυτές τις κακές συνήθειες, έχει μια αναπόφευκτη γοητεία. Αυτός είναι ο λόγος που η Κρίστι και ο εκδότης του δεν μπορούν να τον εγκαταλείψουν.

Δεν μπορεί ένας Βέλγος πρόσφυγας να είναι ντετέκτιβ;

Μια από τις ιδιαιτερότητες του χαρακτήρα του Πουαρό είναι ότι είναι ο πρώτος φανταστικός χαρακτήρας του οποίου η νεκρολογία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα. Οι New York Times της 6ης Αυγούστου 1975 ανακοίνωσαν τα άσχημα νέα στην πρώτη σελίδα. Ο θάνατος της Κρίστι στις 12 Ιανουαρίου 1976 πρέπει να ήταν σημάδι της δια βίου φιλίας του διδύμου. Παρόλο που πάσχει από καρδιοπάθεια και είναι σε αναπηρικό καροτσάκι από ρευματικούς πόνους, ο Πουαρό δεν υποκύπτει στα χρόνια, όπως κάνει στους δολοφόνους. Τόσο που φοράει ψεύτικο μουστάκι για να κρύψει τα σημάδια της ηλικίας και η αλαζονεία του δεν μειώνεται. Η τελευταία ιστορία στην οποία ο Πουαρό αποχαιρετά τους αναγνώστες του, «Και η κουρτίνα κατέβηκε», διαδραματίζεται στην ίδια τοποθεσία με το εισαγωγικό μυθιστόρημα, «Ο θάνατος ήρθε σιωπηλός», στο κάστρο του Στάιλς. Όχι μόνο δεν συμβιβάστηκε ποτέ στον σκληρό αγώνα του εναντίον των κακοποιών μέχρι το τέλος της ζωής του, αλλά αποχαιρέτησε ένδοξα και τα αγαπημένα του πρόσωπα.
Ο Πουαρό είναι στην πραγματικότητα ένας συνταξιούχος αστυνομικός και πρόσφυγας που διέφυγε από το Βέλγιο στην Αγγλία κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Κρίστι λέει για τον Πουαρό στην αυτοβιογραφία του: «Γιατί ο ντετέκτιβ μου να μην είναι Βέλγος; Υπάρχουν πολλά είδη προσφύγων. Πώς σου ήρθε η ιδέα του πρόσφυγα αστυνομικού; «Είναι συνταξιούχος αστυνομικός». Η Κρίστι, η οποία εργάστηκε ως νοσοκόμα στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του νοσοκομείου του Ερυθρού Σταυρού στο Τόρκι κατά τη διάρκεια του πολέμου, αργότερα εντάχθηκε στην υπηρεσία ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Η δηλητηρίαση, μια μέθοδος θανάτωσης που συναντάται συχνά στα βιβλία του, έχει επίσης τις ρίζες της. Γιατί η γνώση που τον κάνει ειδικό στα δηλητήρια είναι αποτέλεσμα αυτών των πειραμάτων. Η Κρίστι, η οποία υπηρέτησε πολλά θύματα πολέμου στο Βέλγιο ενώ εργαζόταν στο νοσοκομείο, βρήκε επίσης την έμπνευση που αναζητούσε για τον χαρακτήρα του Πουαρό όταν μια αποικία Βέλγων προσφύγων έφτασε στην περιοχή αυτή.
Αυτή είναι μια άλλη πτυχή του Πουαρό που τον κάνει ξεχωριστό. Είναι κάτοικος Βρυξελλών που εκτοπίστηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου και έπρεπε να έρθει στην Αγγλία. Αυτός ο συνταξιούχος αστυνομικός, που λύνει υποθέσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε όλο τον κόσμο, ξεχωρίζει επίσης γιατί καταφέρνει να εξερευνήσει την «πολυπλοκότητα» της βρετανικότητας και τη σχέση της με την ηπειρωτική Ευρώπη και μερικές φορές ακόμη και να κοροϊδεύει τις μεταξύ τους αντιφάσεις.

Η ευγενής ζωή των ευγενών
Αν και με την πρώτη ματιά φαίνονται νοσταλγοί για ειδυλλιακά και όμορφα αγγλικά τοπία, μια από τις συχνές αναλύσεις των μυθιστορημάτων του Christie’s είναι η έμφαση στα κλειστά δωμάτια. Έτσι χτίζεται αυτή η κοινωνική δομή, της οποίας το κέλυφος ξεφλουδίζει σταδιακά. Το πρώτο μυθιστόρημα, «Το μάθημά μας είναι το Σιναγέτ», που διαδραματίζεται εκτός των συνόρων του Λονδίνου και από το οποίο προέρχεται αυτό το άρθρο, κατέχει μια ιστορική θέση ανάμεσα στα μυθιστορήματα του Πουαρό.
Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό των μυθιστορημάτων της Αγκάθα Κρίστι είναι ότι παρέχουν μια εικόνα για την ταξική δομή και τις καθημερινές συνήθειες ζωής της εποχής. Ο Κρίστι, που παρουσιάζει με το μοναδικό του χιούμορ τα στερεότυπα όχι μόνο των Βρετανών αλλά και των πολιτισμών που τους περιβάλλουν, ανοίγει έτσι τη δυνατότητα ανάλυσης. Σε αντίθεση με τον οξύ αγγλοσαξωνισμό του Σέρλοκ Χολμς, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αγγλία, ο Πουαρό έχει πολλές γκρίζες πλευρές, όπως και τα γκρίζα κελιά για τα οποία καυχιέται τόσο πολύ.

Στα μυθιστορήματα του Κρίστι, τα γεγονότα συνήθως λαμβάνουν χώρα γύρω από τους ευγενείς. Και τελειώνει με την ιστορία ότι αυτή η ευγενής ομάδα δεν είναι τόσο αθώα όσο φαίνονται. Όπως ακριβώς στο «Το μάθημά μας είναι ο φόνος». Σε αυτή την ιστορία, ο Πουαρό επιδιώκει επίσης μια κραυγή για βοήθεια από τον Χέιστινγκ, τον καλύτερο φίλο και έμπιστο φίλο του. Μαζί, οι δυο τους διασχίζουν τη Μάγχη και κατευθύνονται στο μικρό αλλά πολυτελές Merinville, μια πόλη στο Λουαρέ στη βόρεια-κεντρική Γαλλία. Σύμφωνα με τα λόγια του Πουαρό, είναι ένας προορισμός «αγαπημένος για τους Άγγλους που θέλουν να ζήσουν μια ήσυχη ζωή». Η εν λόγω κραυγή για βοήθεια είναι μια επιστολή του κ. Renauld, που δηλώνει ότι φοβάται μην τον δολοφονήσουν. Ωστόσο, ο Πουαρό και ο στενός του φίλος Χέιστινγκ φτάνουν λίγο αργά για να απαντήσουν σε αυτή την κλήση. Μετά, φυσικά, μετατρέπεται σε περίπτωση που βρίσκονται σε ένα πολύ μεγαλύτερο παζλ.

Η ηπειρωτική θεωρία ως εργαλείο επίλυσης δολοφονιών

Το πιο σημαντικό σημείο στο οποίο διαφέρει ο Πουαρό από τον Σέρλοκ είναι στην τεχνική του. Στο «Our Lesson is Murder», ο Πουαρό συγκρίνει αυτή την τεχνική με την ανάγνωση των προσώπων των ανθρώπων σαν βιβλίο. Εστιάζοντας στην ψυχολογία των υπόπτων του, αναζητά την αλήθεια στα γλωσσικά και απλά φροϋδικά λάθη τους. Έτσι, στον κόσμο της Κρίστι και του Πουαρό, η τυπική «αγγλική κοινή λογική» και η «αναλυτική προοπτική» δεν αρκούν για να λύσουν μια υπόθεση. Μια απότομη ηπειρωτική θεωρία και το πάθος για φωτισμό σε ό,τι βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια είναι πιο κυρίαρχα. Σύμφωνα με την Αγκάθα Κρίστι, δεν υπήρχε τυπική μέθοδος γραφής γιατί η έμπνευση μπορούσε να χτυπήσει ανά πάσα στιγμή. Από όσα ανέφερε, συνήθως γνωρίζει την αρχή και το τέλος της ιστορίας όταν αρχίζει να γράφει. Αυτό που πρέπει να κάνει στη συνέχεια είναι να καλύψει το κενό. Χρειάζεται χρόνος για να γίνει αποδεκτή και αναγνωρισμένη η συγγραφή του. Παρόλο που το πρώτο του μυθιστόρημα πριν από το «Dersimiz Cinayet» εκδόθηκε το 1920, στην πραγματικότητα περίμενε 4 χρόνια μετά τη συγγραφή του βιβλίου για να εκδοθεί. Όπως δείχνουν τα μεγάλα success stories, απορρίφθηκε και μισήθηκε επανειλημμένα από διάφορους εκδότες…

///
Οι περιπέτειες του Πουαρό συνεχίζονται
Ίσως ένα από τα μεγαλύτερα σημάδια της επιτυχίας του Ηρακλή Πουαρό είναι ότι γράφεται ακόμα και σήμερα. Αυτό το έργο ξεκίνησε το 2014 με την ενθάρρυνση του ιδρύματος της Αγκάθα Κρίστι, που δημιουργήθηκε για να περάσει την κληρονομιά της στις μελλοντικές γενιές, και με τη συνεργασία της Harper Collins, της εκδότη των βιβλίων του συγγραφέα. Η συγγραφέας εγκλημάτων Sophie Hannah έγραψε την πρώτη της μυθοπλασία για τον Πουαρό, την οποία ονόμασε “The Monogram Murders” και το σκηνοθέτησε το 1929, μια χρονιά που η Christie είχε παραλείψει στο χρονικό του Poirot. Το «The Silent Night of Hercule Poirot», το πέμπτο βιβλίο της σειράς περιπέτειας Poirot που έγραψε η Hannah, πρόκειται να κυκλοφορήσει στα τέλη Οκτωβρίου του τρέχοντος έτους και οι προπαραγγελίες έχουν ήδη ξεκινήσει.

///
Η γλώσσα των μυθιστορημάτων του Πουαρό και του Κρίστι αναδιοργανώνεται
Αν και τα μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι περιέχουν σιωπηρά μηνύματα για την κοινωνική ζωή και την ταξική αντίληψη των καιρών στην οποία διαδραματίζονται, όπως αναφέρεται στο άρθρο, αντιμετωπίζουν νέους κανονισμούς που έχουν πυροδοτήσει πολλές διαμάχες στους λογοτεχνικούς κύκλους τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους. . Η Χάρπερ Κόλινς, ο βρετανός εκδότης των βιβλίων, ανακοίνωσε ότι ορισμένα κεφάλαια είχαν αναδιαταχθεί και άλλα είχαν αφαιρεθεί εντελώς στις νέες ψηφιακές εκδόσεις του συγγραφέα. Ο λόγος είναι ότι υιοθετεί μια προσβλητική, σεξιστική και ρατσιστική στάση απέναντι σε διαφορετικές ταυτότητες και δημιουργεί στερεότυπα με βάση αυτές. Για παράδειγμα, η περιγραφή μιας υπηρέτριας που περιγράφεται ως «σκοτεινή» και «χαμογελαστή» αντικαταστάθηκε με απλώς «γνέφω». Ή η φράση που είπε ο Πουαρό με την εσωτερική του φωνή για κάποιον που μόλις είχε γνωρίσει: «Φυσικά και είναι Εβραίος», δεν υπάρχει πια. Όπως και στο μυθιστόρημα Death on the Nile, η φράση του χαρακτήρα του Allerton «Their eyes and noses was dissisting» για μια ομάδα παιδιών που τον ενοχλούσαν αφαιρέθηκε εντελώς. Αν και είναι δύσκολο να το διακρίνει κανείς γιατί έχει την ίδια σημασία στα τουρκικά, η λέξη «native» έχει πλέον αντικατασταθεί από το «local» στα αγγλικά. Αν και ο ισχυρισμός ότι αυτή η διευθέτηση θα γίνει όχι μόνο στο Christi αλλά και στα μυθιστορήματα του Roald Dahl επικρίνεται από ορισμένους ιστορικούς της λογοτεχνίας ως αποστασιοποίηση των ιστοριών από το πλαίσιο της εποχής και περιορισμό της δυνατότητας ανάλυσης, γίνεται δεκτός ως απαραίτητος και θα έπρεπε να είναι από κάποιους.

///
Ο πιο γυμνασμένος ήρωας του κόσμου
Ο Ηρακλής Πουαρό της Αγκάθα Κρίστι, που έγραψε 78 μυθιστορήματα και 100 διηγήματα κατά τη συγγραφική της καριέρα, γνώρισε τους αναγνώστες της σε 33 μυθιστορήματα και 54 διηγήματα. Το Πουαρό, το οποίο επαναλαμβανόταν και ερμηνεύτηκε συνεχώς από περισσότερους από 35 ηθοποιούς στη σκηνή, στην οθόνη και στο ραδιόφωνο από τότε που κυκλοφόρησε, συνεχίζει να απεικονίζεται σε κινούμενα σχέδια και σύγχρονες διασκευές. Ένα από τα πιο ριζοσπαστικά από αυτά είναι αναμφίβολα η χωρίς μουστάκι εκδοχή του Πουαρό που υποδύεται ο Όστιν Τρέβορ. Μια παρωδία του Hugh Laurie και η εξαιρετικά δημοφιλής ιαπωνική εκδοχή Mansai Nomura είναι και πάλι τα κυριότερα σημεία. Ωστόσο, η πιο διαρκής εικόνα και η εικόνα που έρχεται στο μυαλό όταν αναφέρεται ο Πουαρό σήμερα είναι αυτή του Ντέιβιντ Σουσέτ. Γιατί ο Suchet εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην κάμερα το 1989 και αυτή ήταν η αρχή μιας προσαρμογής του Πουαρό που θα διαρκούσε 24 χρόνια. Στο τέλος αυτής της σειράς, η οποία είχε 13 σεζόν και 70 επεισόδια συνολικά, ο Σουσέτ δήλωσε, χωρίς έκπληξη: «Όταν πέθανε ο Ηρακλής Πουαρό, πέθανε και ένα μέρος του εαυτού μου».
Τα βιβλία της Agatha Christie κυκλοφορούν στα τουρκικά από τις εκδόσεις Altın Kitaplar.