Άννυ, πριν προσεγγίσουμε το θέμα αυτής της συνέντευξης, το πρώτο σου βιβλίο «Greek Blue» που κυκλοφόρησε πρόσφατα, το οποίο έκτοτε μπήκε στην πρώτη δεκάδα των λογοτεχνικών charts, ας ξεκινήσουμε με μια γενική ερώτηση. Πώς επηρέασε το φαινόμενο «Peevski» τη μακρόχρονη επαγγελματική σας καριέρα ως δημοσιογράφος;

Δεν υπάρχει σχεδόν κανένας δημοσιογράφος στη Βουλγαρία που μπορεί να πει ότι αυτό δεν τους επηρέασε. Έχω την τύχη να εργάζομαι σε μια από τις λίγες οάσεις ελεύθερης γραφής στη χώρα μας που εξακολουθεί να τυπώνεται και να διανέμεται έντυπα, όχι μόνο στο Διαδίκτυο – την εφημερίδα Sega, και η ζημιά είναι έμμεση. Δεν ζηλεύω καθόλου τους συναδέλφους του μικρού μικρού στα media, που έκαναν ευσυνείδητα τη δουλειά τους σε τμήματα μακριά από την πολιτική, όπως πολιτισμός, αθλητισμός ή γραφικά, αλλά τα βιογραφικά τους φέρουν την αμφίβολη φήμη του ιδιοκτήτη. Η «Sega» είχε επίσης υποφέρει για χρόνια από το μονοπώλιο διανομής των Peevski και «Lafka». Γενικά όμως αυτό το νούμερο και οι διεργασίες που σχετίζονται με αυτό έχουν περιορίσει σημαντικά το έδαφος της έντιμης και τεκμηριωμένης δημοσιογραφίας στη χώρα μας. Απομένουν ακόμη λίγα νησιά – αυτή η συνέντευξη δεν θα αφορά και νησιά; – στο οποίο μπορούν να ξεφύγουν οι πιο ιδιότροποι αναγνώστες. Οι αρνητικές πτυχές δεν γίνονται ακόμη αισθητές – το πρόβλημα τακτικής έγκειται στις γελοίες ερωτήσεις που κάνει ο δημοσιογράφος του “Peak” στις συνεντεύξεις Τύπου των αρχών, το στρατηγικό πρόβλημα – η κατάκτηση του δημόσιου χώρου από fake news, που πολλαπλασιάζεται συνεχώς σε διάφορα θέματα. ιστοσελίδες και ιστοσελίδες. Δυστυχώς, τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης στη χώρα μας έχουν υπονομεύσει τα ίδια την εξουσία τους: οι κοινωνικοί τους αντίστοιχοι απλώς έχουν βολευτεί, γιατί η φύση δεν ανέχεται τους κενούς χώρους.

Και τώρα στο θέμα. Το κλειδί του “Greek Blue” βρίσκεται, κατά τη γνώμη μου, στον υπότιτλο “Not Quite a Guide”. Εξηγήστε, ως συγγραφέας, τι είναι το «όχι αρκετά»; Για να βεβαιωθείτε ότι δεν θα χάσετε τίποτα.

Το πρώτο καθήκον του υπότιτλου ήταν να διαλύσει τις υποψίες ότι πρόκειται για μυθοπλασία, στην οποία ο τίτλος μπορεί να σας παραπλανήσει, προτού επεκταθεί περαιτέρω.

Οδηγοί για την Ελλάδα βρίσκονται σε βιβλιοπωλεία και φέρουν λογότυπα παγκόσμιων εμπορικών σημάτων όπως π.χ National geographic. Αυτό είναι ένα διαφορετικό τοπικό βιβλίο που δεν ήξερα πριν. Η Ελλάδα από κοντά δεν είναι ίδια με την Ελλάδα που φαίνεται από την Αμερική, για παράδειγμα.

Το «Greek Blue» είναι μια συναισθηματική ανάγνωση αυτού του προορισμού, ακόμα κι αν το υποκειμενικό είναι μόνο μια πρέζα σε σύγκριση με την αφθονία των πληροφοριών. Δεν ισχυρίζεται ότι είναι εξαντλητικό ως προς τη γεωγραφία, τα δρομολόγια και τα αξιοθέατα – απλώς τα κατοικημένα νησιά του νότιου γείτονά μας ξεπερνούν τα 100 και όχι, δεν έχω επισκεφτεί τα μισά από αυτά σε αυτή τη ζωή. Αλλά κάθε νησιωτική επιλογή που παρουσιάζεται στο βιβλίο έχει προσωπικά ταξιδέψει, γευτεί και βιώσει.

Νομίζω ότι η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να σας δώσει ένα ειδικό βραβείο για αυτό το βιβλίο. Και πιθανότατα θα γίνει μια μέρα. Μια τέτοια περιεκτική εξήγηση της αγάπης της νησιωτικής Ελλάδας πρέπει όντως να είναι η πρώτη στο είδος της. Να αναφέρουμε τα μεγάλα πλεονεκτήματα του βιβλίου – ακριβή και όμορφη γλώσσα, που δεν φοβάται να αγγίξει την ποίηση όπου είναι απαραίτητο, καθώς και το μέγιστο των πολύτιμων πληροφοριών, σφραγισμένων με κόκκινο κερί από την προσωπική εμπειρία. Πες μου λοιπόν πώς να γράψω ένα τέτοιο βιβλίο;

Γνωρίζοντας τις λεπτομέρειες της ελληνικής γραφειοκρατίας, ίσως χρειαστεί να περιμένω άλλα 16 χρόνια για να πάρω αυτό το βραβείο. Χωρίς αστείο, το βιβλίο «μαγειρεύτηκε» ακριβώς έτσι. Τα ταξίδια που έκανε καλύπτουν μια μακρά περίοδο και το πρώτο κείμενο που περιέχει αφορά τον Πλησιέστερο Πατέρα. Ο Τάσος, σε μια μάλλον διαφορετική και συντομευμένη μορφή, εμφανίστηκε σε έντυπη μορφή ήδη από το 2005. Με τα χρόνια έχω συλλέξει διάφορα κομμάτια, άλλα για δημοσιεύσεις στα μέσα, άλλα για προσωπική χρήση ή για κοινή χρήση στο Διαδίκτυο ( Έχω αφηγηθεί παρόμοιες ιστορίες και δίνοντας στην Ελλάδα ταξιδιωτικές συμβουλές σε φόρουμ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά με ψευδώνυμο).

Η πραγματική δουλειά έγινε τον χειμώνα του 2020/2021, όταν ήμασταν όλοι στα χέρια του κορωνοϊού. Κατά τα άλλα, πηγαίνω στην Ελλάδα ακόμα και χειμώνα. Η σωματική αδυναμία ταξιδιού αποδείχθηκε βολική ευκαιρία για απόδραση, τουλάχιστον σε φαντασία και αναμνήσεις. Αν και δεν είναι μυθοπλασία, είναι ένα βιβλίο για την επιθυμία και την απόδραση από τη σκληρή πραγματικότητα.

Ωστόσο, παρατήρησα ότι πρόσεχες πολύ να μην πέσεις στο είδος του ταξιδιωτικού. Με άλλα λόγια, περιγράφεις μέρη, αλλά όχι ανθρώπους και τις εμπειρίες σου, με λίγες εξαιρέσεις. Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον για μένα – γιατί; Καρπός προηγμένης στρατηγικής ή σεβασμός στο ανώτερο είδος;

Μόλις ρώτησες έναν τοπιογράφο γιατί δεν ζωγραφίζει περισσότερα πορτρέτα. Γράφω για αυτά που ξέρω με την ελπίδα ότι θα φτάσει σε άλλους. Δεν υπάρχει άλλη στρατηγική. Η Ελλάδα δεν είναι δημοφιλής προορισμός τυχαία: είναι προσβάσιμη, είναι δυνατή για όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους, χωρίς ιδιαίτερες προϋποθέσεις. Αυτό δεν απαιτεί βαριές οικονομικές αποσκευές ή οποιαδήποτε προετοιμασία. Δεν είναι σαν να πηγαίνεις στις Μαλδίβες ή να σκαρφαλώνεις στο Elbrus. Και η δουλειά του «Greek Blue» είναι προφανώς πολύ απλή: πηγαίνετε τον αναγνώστη εκεί. Θα γνωρίσει τους ίδιους ανθρώπους με εμένα; Ο άνεμος θα έχει την ίδια κατεύθυνση; Επιτρέψτε μου να σας πω, ακόμη και μια παραλία δεν μένει ακριβώς ίδια για δύο εποχές.

Πώς κατάφερες να κοσκινίσεις τον τεράστιο όγκο των εντυπώσεων και των πληροφοριών και να το μετατρέψεις σε απόσταγμα;

Ένας έμπειρος δημοσιογράφος συνειδητοποιεί ότι είναι αδύνατο και άσκοπο να συγκεντρώσει όλα όσα γνωρίζει σε ένα μόνο άρθρο. Θα έπρεπε να κουνάει εδώ κι εκεί. Ο Τσέχοφ έχει επίσης μια παρόμοια ιδέα ότι η τέχνη της γραφής είναι η τέχνη της σύντμησης, αλλά ας μην συγκριθούμε με τον Τσέχοφ. Η πολυετής εκδοτική δουλειά με έχει κάνει αδίστακτη απέναντι σε κάθε περιττό λόγο.

Είχατε κάποιον γκουρού στη διαδικασία εργασίας σας ή πρότυπα βιβλίων να ακολουθήσετε; Παρεμπιπτόντως, επιτρέψτε μου να προσθέσω – συγχαρητήρια για την επιλογή του εκδότη Pepa Vitanova – δεν υπάρχει ούτε ένα λάθος, ούτε μια κουτσή πρόταση στο βιβλίο.

Τα βιβλία για την Ελλάδα που με κίνησαν το ενδιαφέρον και με γοήτευσαν είναι κυρίως γραμμένα από αγγλόφωνους συγγραφείς. Ωστόσο, δεν θα έλεγα ότι οι αδερφοί Ντάρελ (στη χώρα μας είναι οι αδερφοί Ντάρελ και Ντάρελ), ο Πάτρικ Λι Φέρμορ ή ο Χένρι Μίλερ έχουν άμεση «συμμετοχή» στο «Greek Blue». Ωστόσο, ακολούθησα τα λογοτεχνικά και ζωτικά δρομολόγια του Καζαντζάκη και του Λέοναρντ Κοέν σαν σε προσκύνημα.

Έχουμε μια μακροχρόνια φιλία με την αρχισυντάκτρια Pepa Vitanova. Αστειεύτηκα τις προάλλες ότι σχεδόν 120 χρόνια δημοσιογραφικής εμπειρίας έχουν τοποθετηθεί σε αυτό το βιβλίο – το δικό μου (το πιο σύντομο), της Pepa και της Veselina Sedlarska, των οποίων η υποστήριξη ήταν καθοριστική για να ξεκινήσω αυτή την περιπέτεια, και έγραψε επίσης το σημείωμα στο το οπισθόφυλλο, ως πρώτος αναγνώστης εκτός της συντακτικής ομάδας.

Προσωπικά, ένα πράγμα μου λείπει στο βιβλίο: ένας χάρτης του ελληνικού νησιού. Είναι αυτό μια σκόπιμη παράλειψη;

Εσύ κι εγώ είμαστε από τη γενιά χαρτών. Οι άνθρωποι σήμερα δεν το κάνουν, το τζιπ στο αυτοκίνητο ή το τηλέφωνο τους πάει παντού. Ένας ή δύο άλλοι αναγνώστες έχουν επισημάνει αυτήν την παράλειψη, αλλά νομίζω: δεν είναι καθόλου οδηγός, έτσι δεν είναι; Ας μην είναι εντελώς «πακέτο υπηρεσίας», ας μην σερβίρονται όλα έτοιμα, καλύτερα να περπατάει ο άνθρωπος, να ακολουθεί τις δικές του διαδρομές και όνειρα. Άλλωστε το ταξίδι ήταν εξίσου σημαντικό με τον τελικό προορισμό.

Τι νιώθει ένας πολυετής δημοσιογράφος σαν εσάς, συγγραφέας εκατοντάδων και χιλιάδων εκδόσεων, όταν κρατά στα χέρια του το πρώτο του βιβλίο; Και η επόμενη φυσική ερώτηση: ετοιμάζετε δεύτερο βιβλίο;

Δεν ξέρω αν τα 45 είναι πολύ νωρίς ή πολύ αργά για να κάνω ένα ντεμπούτο, είμαι άνθρωπος χωρίς λογοτεχνικές φιλοδοξίες. Είμαι σίγουρα μέρος αυτής της καταραμένης φυλής που μετατρέπει κάθε χόμπι σε δουλειά (το πρώτο ήταν ο κινηματογράφος). Η μόνη κινητήρια δύναμη είναι το άσβεστο πάθος για το θέμα που σε οδηγεί να πας όλο και πιο βαθιά στα νερά του. Στην ερώτηση: όχι, δεν ετοιμάζω δεύτερο βιβλίο και δεν το σκέφτομαι τώρα.

Η Ελλάδα είναι η Βουλγαρία σου, Άννυ;

Ας μην μπερδεύουμε τον τουρισμό και τη μετανάστευση. Δεν αναγνωρίζω τον εαυτό μου ανάμεσα στους πολλούς Βούλγαρους που αγόρασαν σπίτια και διαμερίσματα στη γειτονική Ελλάδα – με σκοπό να ξεκινήσουν μια επιχείρηση ή να ζήσουν τα παλιά τους χρόνια στην ειρήνη του νότου. Επίσης δεν νιώθω άνετα σε άλλη γλώσσα εκτός από τα βουλγαρικά, αν και ξέρω και άλλες.

Δεν είμαι ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που με τράβηξε η Μεσόγειος με το θεϊκό κλίμα, την ιστορία, την κουζίνα και τον πολιτισμό της. Όμως τα νησιά με μαγεύουν από τότε που ήμουν παιδί – ακόμα κι αν στερούνται εξωτισμού και θησαυρών όπως η μικρή Μπολσεβίκη Βουργουνδία (τώρα Sainte-Anastasie). Ο συγγραφέας Lawrence Durrell, που έζησε στην Κέρκυρα και την Κύπρο, επινόησε τον όρο Ισλομανία – μια μέθη που κατακλύζει έναν άνθρωπο όταν βρεθεί σε ένα μικρό κομμάτι γης, περικυκλωμένο από όλες τις πλευρές από τη θάλασσα. Μόλις δεις μια νέα λωρίδα γης στον ορίζοντα, νιώθεις πάντα λίγο τον ενθουσιασμό του πρωτοπόρου ναύτη, ακόμα κι αν σε περιτριγυρίζουν εκατοντάδες θορυβώδεις ελληνικές κυρίες με ντάνγκ. Για αυτούς, το πλοίο είναι απλώς ένα ταξίδι σε όλη τη χώρα, αν και για εμάς τους γήινους είναι συναρπαστικό.

Από την πλευρά του πατέρα μου, κατάγομαι από ένα βαλκανικό χωριό στο τέλος του δρόμου, έρημο όπως πολλοί άλλοι. Και στην Ελλάδα, αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι τα νησιά «στο τέλος του δρόμου», πριν οι τοπικές κοινωνίες τελικά λιώσουν στο καζάνι της παγκοσμιοποίησης. Εξυπηρετώντας τον τουρισμό σήμερα, πολλά από αυτά τα νησιά έχουν αεροδρόμια και ανεπτυγμένες υποδομές, αλλά παραμένουν επίσης ο τύπος όπου περνάει το πλοίο 1-2 φορές την εβδομάδα και αυτός είναι ο μόνος σύνδεσμος με τον πολιτισμό. Και αν υπάρχει έντονος ενθουσιασμός (το χειμώνα αυτό συμβαίνει συχνά), μπορεί να μην κρατήσει καθόλου – στον 21ο αιώνα, σκεφτείτε! Το να ταξιδέψεις σε ένα τέτοιο μέρος είναι σχεδόν σαν να ταξιδεύεις στο χρόνο. Για τους λίγους ανθρώπους που ζουν σε αυτά τα οικόπεδα όλο το χρόνο, μια τέτοια ζωή είναι δύσκολη και άχαρη. Αλλά για εμάς, τα μυρμήγκια ενός εκατομμυρίου σύγχρονων πόλεων, η προσγείωση στους μικρούς μπλε πλανήτες τους είναι μια απερίγραπτη πολυτέλεια.