Ειδική “Πολιτική”

Ζάγκρεμπ – Την 1η Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, η Κροατία έγινε το 20ο μέλος της ευρωζώνης και το επίσημο νόμισμά της έγινε το ευρώ, αντί για το προηγούμενο kuna, αλλά εκτός από την προγραμματισμένη περίοδο προσαρμογής στο νέο νόμισμα, μια απροσδόκητη αύξηση στις τιμές του αγαθά και υπηρεσίες πραγματοποιήθηκαν ταυτόχρονα, σε αντίθεση με όσα προβλέπει ο νόμος για την εισαγωγή του ευρώ. Έτσι, αντί των ανακοινωθέντων οφελών για την οικονομία και τους πολίτες, που θα έπρεπε να είχε η ένταξη στην ευρωζώνη, η αρχή του 2023 στην Κροατία σημαδεύτηκε από αγανάκτηση, σκληρή κριτική και αντιδράσεις αυξήσεις τιμών, που στοχεύουν κυρίως τους «άπληστους». εμπόρους. που αρνούνται να μετατρέψουν κούνα σε ευρώ τα οποία χρησιμοποιούν για να κρύψουν αδικαιολόγητες αυξήσεις τιμών. Το αν ισχύει αυτό – εξαρτάται από το ποιος το ερμηνεύει, γιατί οι ίδιοι οι έμποροι επιβαρύνονται με ολοένα και υψηλότερους δασμούς, οι πολίτες με όλο και μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών, και από τον πληθωρισμό και τον υπαρξιακό φόβο. Η κυβέρνηση της Κροατίας, ωστόσο, σε αυτόν τον αγώνα με πολλά ανοιχτά ερωτήματα, πήρε ξεκάθαρη θέση και έλαβε μέτρα για, όπως ειπώθηκε, προστασία των πολιτών.

Ο πρωθυπουργός Αντρέι Πλένκοβιτς ανακοίνωσε πρόστιμα σε επιχειρηματικές οντότητες που δεν συμμορφώνονται με το κυβερνητικό πόρισμα για την επιστροφή των τιμών στην κατάσταση της 31ης Δεκεμβρίου πέρυσι, το οποίο εγκρίθηκε πριν από δέκα ημέρες. Ορισμένες από τις πιθανές κυρώσεις περιλαμβάνουν την κατάργηση των επιδοτήσεων για την πηγή ενέργειας, τις αυξήσεις φόρων, αλλά και την αύξηση των ελέγχων τιμών και των επιθεωρήσεων από τις φορολογικές και τελωνειακές αρχές.

«Αυτοί που αύξησαν αδικαιολόγητα τις τιμές κατά τη μετατροπή στο ευρώ μείωσαν την αγοραστική δύναμη των πολιτών και προκάλεσαν ζημιά στην οικονομία αυξάνοντας περαιτέρω τον ήδη υψηλό πληθωρισμό», είπε ο Πλένκοβιτς.

Οι επιθεωρήσεις ελέγχουν την κατάσταση εδώ και μέρες και, σύμφωνα με τις τελευταίες εκθέσεις της αρμόδιας Κρατικής Επιθεώρησης για την εποπτεία των επιχειρηματιών, μεγάλος αριθμός επιχειρηματικών φορέων προέβη σε αδικαιολόγητη αύξηση των τιμών κατά τη μετάβαση στα νέα μετρητά.

Ο οικονομικός αναλυτής Damir Novotni υπενθυμίζει στα «Politika» ότι η είσοδος της Κροατίας στην ευρωζώνη συνέπεσε με μια περίοδο πολύ υψηλού πληθωρισμού, που δεν έχει καταγραφεί για περισσότερα από 25 χρόνια, και γι’ αυτό δεν είναι εύκολο να διακρίνει κανείς τις αυξήσεις των τιμών λόγω ο πληθωρισμός από την πίεση που ασκείται από τις αυξήσεις των τιμών που προκύπτουν από την εισαγωγή του ευρώ.

«Στις περισσότερες περιπτώσεις αυξήσεων τιμών που καθορίζονται από την Κρατική Επιθεώρηση, αυτό είναι συνέπεια των πληθωριστικών πιέσεων το 2022». Οι επιχειρηματίες αποφάσισαν απλώς να αναπροσαρμόσουν τις τιμές στις αρχές του τρέχοντος έτους για λόγους τακτικής και τεχνικής (προσαρμογή εσωτερικών συστημάτων πληροφορικής). Πρέπει να πούμε ότι στο μεταξύ, οι οικονομικοί παράγοντες έχουν απογαλακτιστεί από τη συνύπαρξη με τον πληθωρισμό, τόσο οι καταναλωτές όσο και οι προμηθευτές αγαθών και υπηρεσιών. Η προσαρμογή στον πληθωρισμό δεν είναι εύκολη επειδή, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι καταναλωτές είναι ευαίσθητοι στις αυξήσεις των τιμών και τείνουν να εγκαταλείψουν τις αγορές τους. Εξαιτίας όλων αυτών, είναι πολύ δύσκολο να διακρίνει κανείς τη διαφορά μεταξύ αυτών που «αδικολόγησαν» και εκείνων που «δικαιολόγησαν» την αύξηση της τιμής. Συγκεκριμένα, στις οικονομίες της αγοράς, ποια θα έπρεπε να είναι η κροατική οικονομία, λόγω της ένταξης στην ΕΕ και ιδιαίτερα της ένταξης στην ΟΝΕ, ως μία από τις πιο ανεπτυγμένες περιοχές στον κόσμο, η κυβέρνηση δεν μπορεί να μιλήσει για «αυξήσεις τιμών», λέει ο Novotni.

Υπενθυμίζει επίσης ότι η απόφαση για το εάν οι τιμές είναι υπερβολικά υψηλές μπορεί να ληφθεί μόνο από τους καταναλωτές, οι οποίοι θα αγοράσουν ή δεν θα αγοράσουν ένα συγκεκριμένο προϊόν ή υπηρεσία. Αναφέρει το παράδειγμα της τουριστικής περιόδου στο Ντουμπρόβνικ, όπου όλοι οι πλειοδότες αυξάνουν «αδικαιολόγητα» τις τιμές διαμονής, φαγητού και κυρίως καφέ, που την εποχή στο Ντουμπρόβνικ είναι τρεις έως τέσσερις φορές υψηλότερες από τις τιμές του καφέ στο Όσιγιεκ ή, για παράδειγμα. , Našice.

Η Vedrana Pribičević, οικονομολόγος στη Σχολή Οικονομικών και Διοίκησης του Ζάγκρεμπ, συμφωνεί ότι είναι δύσκολο να προσδιοριστεί τι είναι δικαιολογημένο και τι όχι. Συγκεκριμένα, οι εταιρείες καθορίζουν τις τιμές τους λαμβάνοντας υπόψη πολλούς παράγοντες: την αγοραστική δύναμη των πελατών και την ευαισθησία τους στις τιμές, το κόστος των εισροών και τη στρατηγική αλληλεπίδραση των τιμών με τον τοπικό και διεθνή ανταγωνισμό. Ο πληθωρισμός το περιπλέκει περαιτέρω, ειδικά όπου οι αλυσίδες εφοδιασμού είναι μεγάλες, επομένως οι εταιρείες θα μπορούσαν να καθυστερήσουν την αύξηση των τιμών λιανικής για μήνες, ακόμη και αν οι τιμές παραγωγού αυξηθούν σημαντικά.

“Καθώς ζούμε στον καπιταλισμό, οι κύριοι κριτές για το αν οι τιμές είναι αποδεκτές ή όχι είναι οι καταναλωτές. Δεν υπάρχει ισχυρότερο μήνυμα για τους επιχειρηματίες για χαμηλότερες τιμές από τους καταναλωτές που εγκαταλείπουν την αγορά. Στην κοινή αγορά της ΕΕ είναι αυτός ο μηχανισμός ανταγωνισμού που τελικά θα έχουν ως αποτέλεσμα χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές, όπου αυτό μπορεί να μην συμβεί είναι στις υπηρεσίες, επειδή υπηρεσίες όπως το κομμωτήριο δεν είναι εμπορεύσιμες διεθνώς, επομένως όσοι παρέχουν τις υπηρεσίες τις χρησιμοποίησαν για να αυξήσουν τις τιμές, οι οποίες θα προσεγγίσουν τις μέσες τιμές των υπηρεσιών στην ΕΕ, και δεν υπάρχει υποκατάστατο», εξηγεί η Vedrana Pribičević για την «Πολιτική».

Μολονότι δεν έχουν όλοι επαρκώς ανεπτυγμένη ικανότητα ακόμη να αξιολογήσουν εάν η τιμή σε ευρώ είναι κατάλληλη για την τιμή σε κούνα, οι περισσότεροι πολίτες πιστεύουν με μεγάλη βεβαιότητα ότι γίνεται όλο και πιο δύσκολο να καλυφθούν τα έξοδα διαβίωσης.

“Οι άνθρωποι προσπαθούν να είναι φειδωλοί. Για κάποια πράγματα, φυσικά, πρέπει να πληρώσουμε το τίμημα, όποιο κι αν είναι αυτό, γιατί δεν έχουμε άλλο. Αλλά για άλλα, προσέχουμε πώς ξοδεύουμε, κοιτάμε πού εκπτώσεις και προσφορές είναι, και προσπαθούμε να αντισταθμίσουμε τις αυξήσεις. Παλεύουμε με αυτά που έχουμε. Νομίζω ότι οι άνθρωποί μας είναι πολύ πολυμήχανοι σε δύσκολες συνθήκες και πολύ “υπομονετικοί” Τώρα πόσο μπορεί να συνεχίσει έτσι… », ρωτά ο Jovica Drobnjak από το Ζάγκρεμπ, σχολιάζοντας τις αυξήσεις τιμών.

Πολλοί πολίτες αποφασίζουν να αναφέρουν «άδικες» αυξήσεις τιμών στις αρμόδιες υπηρεσίες. Σε δέκα ημέρες ενισχυμένης παρακολούθησης, σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία, ο έλεγχος πραγματοποίησε 696 ελέγχους, κατά τους οποίους διαπιστώθηκαν αδικαιολόγητες αυξήσεις τιμών σε 188 περιπτώσεις. Η κυβέρνηση ανέβαλε την απόφαση για πάγωμα των τιμών για ένα ευρύτερο φάσμα προϊόντων, που ανακοινώθηκε για την τελευταία συνεδρίαση, αλλά είπε ότι θα χρησιμοποιήσει τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της για την προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών.

Η Vedrana Pribičević τονίζει ότι τα μέτρα της κυβέρνησης μοιάζουν περισσότερο με παιχνίδι παρά με πραγματική απειλή. «Το κράτος έχει πάντα μέσα με τα οποία μπορεί να επιβάλλει κυρώσεις για τη συμπεριφορά των υποκειμένων στην αγορά και να επιβάλλει κυρώσεις σε όσους δεν την τηρούν». Νομίζω ότι εκεί απέτυχε ο αστικός τομέας, ειδικά οι ενώσεις για τα δικαιώματα των καταναλωτών. Στη Σλοβενία, για παράδειγμα, άσκησαν το μεγαλύτερο μέρος της πίεσης στους εμπόρους, παρακολουθώντας τις τιμές ένα χρόνο πριν από την εισαγωγή του ευρώ και ακόμη και δύο χρόνια μετά την εισαγωγή του ευρώ, δημοσιεύοντας μαύρες λίστες. Στην Κροατία, προσπάθησαν να το κάνουν αυτό μέσω του έργου “Secret Shopper”, αλλά το υπουργείο δεν επέτρεψε στις ενώσεις να επιλέξουν τις τιμές που θα παρακολουθούσαν, αλλά αντίθετα το υπουργείο τους έδωσε μια λίστα, ώστε οι ίδιοι οι έμποροι να γνωρίζουν ακριβώς ποιες τιμές ελέγχθηκαν οι τιμές σε ποια καταστήματα και κανονικά αυτές οι τιμές δεν εισπράττονταν εκείνη τη στιγμή. Συνέπεια είναι ότι στους πέντε μήνες υλοποίησης του έργου δεν έγινε αναφορά στην επιθεώρηση των συλλόγων που εντάχθηκαν στο έργο. Φυσικά, ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιήθηκε το έργο, σκόπιμα ή όχι, έκανε την κυβέρνηση να παίξει το ρόλο του σωτήρα των πολιτών σε αυτό το θέμα», λέει η Vedrana Pribičević.