Μεγάλα μέρη της Ελλάδας θα μπορούσαν να γίνουν έρημοι. Πάνω από το 1/3 της επικράτειας της χώρας απειλείται με ξήρανση. Οι Έλληνες αγρότες παλεύουν για επιβίωση, οι παραγωγοί ελιάς και ελαιολάδου κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, λέει Deutsche Welle.

“Λέσβος χωρίς ελιές – είναι αδιανόητο. Έχουμε εκατομμύρια ελαιόδεντρα εδώ, οι ελιές είναι μέρος του πολιτισμού μας”, λέει ο οικοακτιβιστής Μιχάλης Μπάκας.

Για το τρίτο μεγαλύτερο ελληνικό νησί, η παραγωγή ελαιολάδου υπήρξε μια εξαιρετικά σημαντική βιομηχανία εδώ και αιώνες. «Όλος ο πλούτος του νησιού οφείλεται στις ελιές», τονίζει ο Μπάκας. Τώρα, ωστόσο, η κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να επηρεάσει τα ανθεκτικά στη θερμότητα ελαιόδεντρα. Κινδυνεύει η ελληνική παραγωγή ελαιολάδου;

«Τα καλοκαίρια γίνονται πιο ξηρά», λέει ο Έλληνας οικολόγος. Φέτος εδώ και 5 μήνες δεν έχει πέσει ούτε σταγόνα βροχής. «Επίσης, οι χειμώνες δεν είναι αρκετά κρύοι και οι ελιές χρειάζονται κρύο για να αναπτυχθούν». Και όταν βρέχει, οι ποσότητες είναι ανεπαρκείς για τις ελιές, που μπορεί να μην ανθίσουν καθόλου την επόμενη άνοιξη.

Ο Μπάκας βρίσκεται σε επαφή με πολλούς αγρότες του νησιού που ανησυχούν για την κλιματική αλλαγή. «Οι χωρικοί είναι σοκαρισμένοι – βλέπουν πώς πέφτει η παραγωγή τους», λέει ο οικολογικός ακτιβιστής. Ταυτόχρονα, η αγορά τιμή ελαιολάδου μετά βίας μπορούν να καλύψουν τα έξοδα των αγροτών. Σε αυτήν την κατάσταση, δεν υπάρχει τρόπος να σκεφτούμε μελλοντικές επενδύσεις. “Πολλοί δεν ξέρουν τι να κάνουν. Έτσι σταμάτησαν την παραγωγή ελαιολάδου και αναζήτησαν άλλη δουλειά.” Οι Έλληνες αγρότες χρεοκοπούν μαζικά, εγκαταλείπουν τις επιχειρήσεις

Οι αποτυχίες των καλλιεργειών είναι αναπόφευκτες

Ο Προκόπης Μπαντζής είναι από τους αγρότες που δεν είναι καθόλου ευχαριστημένοι από τη φετινή ελαιοκομία. Το καλοκαίρι δεν ήταν τόσο ζεστό όσο το προηγούμενο έτος, αλλά η βροχή ήταν πολύ μικρή. Στο μέλλον, οι χαμηλότερες σοδειές θα είναι αναπόφευκτες, λέει.

Ωστόσο, ο Μπαντζής ποντάρει στη φυσική ανθεκτικότητα των ελαιόδεντρων – πρόκειται να αφήσουμε την εύφορη γη να λειτουργεί χωρίς δραστική παρέμβαση, επισημαίνει. Επομένως, είναι καλό να υπάρχει μια πλούσια και ποικιλόμορφη πανίδα στο έδαφος ανάμεσα στα δέντρα – αυτό παρέχει στα δέντρα πρόσθετη υγρασία και συσσωρεύει νερό. Πολλοί αγρότες χρησιμοποιούν χημικά μέσα για να αφαιρέσουν τη βλάστηση – και θα πρέπει επίσης να πειστούν για τα πλεονεκτήματα της βιοποικιλότητας στη γεωργία.

Ακραία ζέστη, ξηρασία και φυσικές καταστροφές: τα τελευταία χρόνια έχουν δώσει πραγματική διάσταση στην αφηρημένη έννοια της «κλιματικής αλλαγής», η οποία εκδηλώνεται διαφορετικά σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. “Η Ελλάδα έχει μια πολύ ποικιλόμορφη φύση – στο νότο μοιάζει με την Αφρική και στο βορρά – με την Κεντρική Ευρώπη. Η Δύση, με τη μεγάλη βροχόπτωση, είναι εντελώς διαφορετική από την ξηρή”, λέει ο κλιματολόγος Ρήγας Τσιακίρης. Ωστόσο, οι προβλέψεις για το μέλλον είναι ανησυχητικές για όλη τη χώρα.

Η γεωργία και η κτηνοτροφία εξαρτώνται από το παγωμένο νερό που ρέει από τα βουνά στα ποτάμια. Ωστόσο, λόγω της ταχύτερης τήξης του χιονιού, οι συνθήκες αλλάζουν και το πόσιμο νερό μειώνεται. «Οι προβλέψεις δείχνουν ότι μεγάλα τμήματα της Ελλάδας θα μπορούσαν να μετατραπούν σε έρημο», είπε ο Τσιαρίκης. Σύμφωνα με τρέχουσα μελέτη, περισσότερο από το ένα τρίτο της επικράτειας της χώρας απειλείται: «Τις επόμενες δεκαετίες αυτό θα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Η Κωνσταντινούπολη κινδυνεύει να μείνει από νερό

Τι μπορούν να κάνουν οι πολιτικοί

Ο Ηλίας Παπαθεοδώρου είναι ο γενικός γραμματέας του Ελληνικού Κόμματος των Πρασίνων, το οποίο ουσιαστικά δεν έχει καμία επιρροή στη χώρα. Στις τελευταίες εκλογές δεν κατάφερε να πάρει ούτε το ένα τοις εκατό των ψήφων των Ελλήνων ψηφοφόρων, αλλά τα περιβαλλοντικά θέματα αρχίζουν σιγά σιγά να τραβούν την προσοχή του κόσμου.

Ο Παπαθεοδώρου ελπίζει σε περισσότερη στήριξη το επόμενο έτος – έστω και μόνο λόγω της κλιματικής αλλαγής, οι επιπτώσεις της οποίας φαίνονται καλύτερα στη γεωργία. “Έχουμε ήδη προβλήματα με τις ελιές. Μαζί με την κλιματική αλλαγή, βλέπουμε μια αύξηση στις ασθένειες των φυτών που δεν υπήρχαν πριν.”

Απειλούνται επίσης οι αμπελώνες και η παραγωγή τυριού, καθώς θα μειωθούν οι εκτάσεις που χρησιμοποιούνται για βοσκότοπους. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να εφαρμοστεί μια ενεργειακή στροφή – όχι μόνο στην Ελλάδα. Ο ενεργειακός τομέας εξακολουθεί να ελέγχεται από λίγες μόνο μεγάλες εταιρείες και αυτό το μοντέλο δεν είναι ελπιδοφόρο, τόσο από περιβαλλοντική όσο και από οικονομική άποψη.

«Στο μέλλον, οι χωρικοί θα πρέπει να παράγουν μόνοι τους την ενέργεια που χρειάζονται», επιμένει ο Παπαθεοδώρου. Το ίδιο ισχύει και για τις πόλεις. Η ενεργειακή επανάσταση μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν οι άνθρωποι μπορούν να επωφεληθούν άμεσα από τα οφέλη της – και έτσι να μειώσουν τις σοβαρές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.